Veel te vertellen!

Hoi lieve, lieve mensen! Bedankt voor alle lieve berichtjes =) Dat doet me echt ontzettend goed!! Heb er echt heel veel steun aan. Dit is zo'n indrukwekkende ervaring, positief en soms ook heel zwaar. Dat is niet makkelijk, maar natuurlijk wel heel leerzaam. Inmiddels is 't deze week steeds beter gegaan. Hieronder het verslag daarvan:


DINSDAG 16 OKTOBER 2012

Wat een ontzettend naar gevoel om half-hyperventilerend wakker te worden. Echt vervelend en vooral ook stom. Ik wil me niet zo voelen, maar ik voel me wel zo.

Vanochtend ben ik samen met Marie een bezoekje gaan brengen aan Trudy, de vroegere begeleidster van Marie. Zij woont al ongeveer twintig jaar in Burkina Faso. Zelf is ze ook als vrijwilligster begonnen en heeft ook veel mensen begeleidt. Daarnaast is ze getrouwd met een Burkinabé, heeft hier meerdere kleine projecten en heeft psychologie gestudeerd. Als iemand me dus kan begrijpen en helpen met m’n gevoel momenteel, dan is zij ‘t!
Ons gesprek was heel erg fijn. Trudy is een hele lieve vrouw, die meteen begreep dat ik me verloren en niet op m’n plek voel. Dat ben ik immers ook niet, zei ze. Na al die jaren is zij nog steeds een buitenlander hier en wordt ze nog constant nageroepen. Ze voelt zich ook elke keer als ze weer even in Nederland is geweest, de eerste twee of drie weken na terugkomst enorm ongelukkig in Burkina. Terwijl zij hier al jaren woont, haar man en haar huis hier zijn. Dus het is absoluut helemaal niet gek dat ik me dan ontheemd voel. Ook hebben we het gehad over ‘culture stress’, wat volgens haar een veel betere term is dan ‘culture shock’. Dat zou namelijk impliceren dat ’t één grote klap is, die daarna over is. Maar zo werkt het niet. Het zijn verschillende fasen, met verschillende lagen. Elke dag weer ervaar je dingen die je die stress in meerdere of mindere maten opleveren, en dat is alles behalve gemakkelijk. Cliché, cliché, maar van alles wat moeilijk is, leer je natuurlijk het meest. Hopelijk krijg ik ’t voor elkaar om én twaalf weken te blijven én ’t enorm leuk te hebben gehad. Dat zou ideaal zijn. Ik hoop ’t zo!! Ik geniet van zoveel dingen hier, maar dan nog kun je je blijkbaar heel ongelukkig voelen.

Om alles even te laten bezinken, ben ik met Marie en later ook Woelie even gaan zitten bij het restaurantje van zijn tante. We hebben hazensoep gegeten, haha, en al gauw kwamen er wat ideeën, waardoor we allebei ook veel rustiger werden. Eén ervan was het contacteren van Elias, een professioneel, traditioneel danser die ook door Europa heeft getourd. Marie kent hem via een vriendin van haar en we hadden ’s avonds meteen een afspraak met hem. Hij werd erg enthousiast toen ik een filmpje van Uni-Q uit 2010 liet zien. Morgen gaat hij praten met de directrice van een dansschool hier en wie weet kan ik daar dan les gaan geven! Dat zou heel gaaf zijn. Ik hoor daar dan waarschijnlijk pas maandag iets van, gok ik, want we zijn wel in Afrika natuurlijk. Het nichtje van Woelie blijkt ook een dansschool te hebben, of daar les te geven, maar zij was vandaag moeilijk te bereiken.

Tussendoor zijn we nog snel even langsgegaan bij de burgemeester, waar ik enorm heb zitten knoeien met de watermeloen die ik kreeg. Het was een vreemde gewaarwording. Zijn broer, Woelie’s vader, was er ook, en nog wat andere mannen. De burgemeester hoefde niet te bukken of iets op te pakken, alles werd hem door anderen aangereikt. Toen hij z’n handen waste, werd het bakje door twee man sterk omhoog gehouden en de anderen wezen erna. Heel bijzonder. Alsof hij een soort van koning is. Morgenochtend heb ik een audiëntie, zo noemde hij het zelf, met hem en nu word ik daar toch wel een beetje zenuwachtig voor! Had ook nog niks voorbereid, dus dat heb ik de hele avond zitten doen.

Aan het eind van de middag, heb ik nog even met thuis geskyped. Zo fijn hoe zij er voor me zijn. Dat heb ik echt nodig en dat weten zij ook, maar het blijft heel erg bijzonder. Meteen als ik laat weten dat ik ’t moeilijk heb, laten ze alles vallen om me te steunen. Via skype, telefoon, sms.. Heel erg lief!!


WOENSDAG 17 OKTOBER 2012

Op audiëntie bij de burgemeester! Ik ben toch wel zenuwachtig, maar heb er ook heel veel zin in. Wanneer krijg je nou een Afrikaanse burgemeester te spreken? Iemand die invloed heeft of zou kunnen hebben op de problemen die ik later in m’n werk ga tegenkomen. Echter, nog even afwachten hoe capabel en intelligent hij is, want status of een bepaalde machtspositie hoeft dat hier niet altijd te garanderen.

Na een enorme omweg, zoals altijd, en vier keer m’n ketting eraf, arriveerde ik bij het ‘Hotel de Ville’. Daar zaten ook drie anderen, die bekenden van Marie bleken te zijn. De directeur van de Franse school, waar alle Nederlandse kinderen naar toe gaan, een Duits meisje, en Lean, een Nederlandse vrouw die samen met haar man een hotel is gestart in Bobo Dioulasso. Zij waren hier om de ketting van de aap te laten afhalen. Er is hier namelijk een aap, die in een hele oude dierentuin zit en daar volgens mij de enige bewoner is. Hij wordt echter geketend en dat is blijkbaar geen fijn gezicht. Zonder die ketting moet er alleen wel extra beveiliging enzo komen, dus dat moet allemaal met de burgemeester geregeld worden. Lean vertelde me dat ze ook dit weekend, met nog een ander meisje, naar Banfora wil gaan. Wat ontzettend toevallig en fijn! Nu ga ik dus met hen mee, in de auto, en zijn we gezellig met z’n drieën! Ik was ook wel alleen gegaan, maar samen is toch alles veel leuker. Heb er enorm veel zin in nu.

Na hun bezoek was ’t tijd voor mijn vragen. De burgemeester nam enorm veel tijd voor me, ruim een uur, en nam zelfs zijn constant rinkelende telefoon niet op. Hij bleek een hele rustige, verstandige man te zijn en kon me veel vertellen. Het bleef lastig in ’t Frans, maar ik ben er zeker wijzer van geworden.
Hij vertelde me onder andere hoe Bobo een commercieel kruispunt is, zo gunstig gelegen dichtbij Mali, Ivoorkust en Ghana. Er zijn hier heel veel buitenlanders en alle grote bedrijven van West-Afrika bevinden zich in Bobo. Daarnaast spelen de kleine boetiekjes en de hele informele economie een enorm belangrijke rol in het stimuleren van financiële onafhankelijkheid van de mensen hier. Met name van vrouwen, die vaak niet opgeleid zijn. De gemeente heeft daarom een grote fruit- en groentemarkt laten bouwen, waar alleen vrouwen hun waar mogen verhandelen. Mooi initiatief! Voor de toekomst proberen ze verandering te brengen in ’t aantal onopgeleide vrouwen. Ze stimuleren het enorm dat meisjes naar school gaan, door ouders via allerlei campagnes voor te lichten en hen duidelijk te maken dat het net zo belangrijk is om meisjes naar school te sturen, als jongens. Dat is helaas wel het lastigste; de gedachten van een hele bevolking veranderen. Ook hebben we gepraat over honger, toegang tot medische hulp en illegale wapens. Hij heeft me de problemen beschreven, maar legde de verantwoordelijkheid voor een oplossing vooral bij de staat. Wel worden hier kwaliteitscontroles op de kwaliteit van het voedsel uitgevoerd, deelt men één keer per jaar muskietnetten uit en wordt er gecontroleerd op wapenvergunningen. Een opvallend punt dat hij me vertelde, is dat er letterlijk geen samenwerking is tussen de gemeente van Bobo en de hier opererende NGO’s. Dit vond ik erg interessant, omdat een deel van mijn scriptie zich heeft gericht op verticale samenwerkingsstragiën, tussen NGO’s en (lokale) overheden. Voor Bobo bestaat dit echter helemaal niet. Waarom precies? Daar ga ik nog maar even achteraan!
Ik heb de burgemeester, die een enorm mooi traditioneel pak aan had (vergeten een foto samen te maken, stom!), uitgebreid bedankt voor zijn hulp en ben toen nog even thee gaan drinken met Marie op een dakterras aan de overkant.

Na alles nog even doorgesproken te hebben met Marie, ben ik doorgefietst naar SOS. Daar ontmoette ik Millogo, die mijn zwarte handen echt niet vond kunnen. Die fiets moet toch maar snel gerepareerd worden. Handen wassen, Marit. En nog een keer, want dat is niet echt schoon. ‘Als jij als blanke je hygiëne niet eens op orde hebt, hoe moet ik de bevolking hier dan iets leren?’ Hele terechte opmerking! En ik moest op de weegschaal. Nog steeds -5 kg, dus ik ben de afgelopen twee weken niks meer afgevallen. Hij knikte goedkeurend. We hebben afgesproken dat ik hem zondagavond bel, om een afspraak te maken voor een bezoek aan de dorpjes. Dat lijkt me zo interessant, met zijn medische kennis en verstand van de problemen hier. Daarom heb ik ook aangeboden te betalen voor de benzine, dat is voor hem een hele kostenpost en voor mij het geld zeker waard.

Vervolgens heb ik Fatou geholpen met het schoonmaken van het erf en zijn we samen naar de markt gegaan om stoffen te kopen. Ik wil namelijk een mooie Afrikaanse jurk laten maken… voor carnaval. Elke keer na een verre reis, sla ik me voor m’n kop dat ik geen traditionele kledij heb gekocht, voor carnaval in Nederland. Dus hier ga ik dat voor een tientje laten maken voor mezelf! Goede investering, zou ik zeggen. Ik heb een hele mooie rood-roze stof gevonden, met een geel en blauw motief eroverheen. Lekker schreeuwerig, heel leuk. Daarna moest ik Marie nog betalen voor de Franse les, dus die kwam richting de stad. Tijdens het wachten heb ik geld gepind (allemaal 5000-tjes, handig!) en heb ik Fatou getrakteerd op iets lekkers van de bakkerij. De bakkerij in Nederland heeft stiekem wel veel lekkerdere dingen, maar het was zeker een verwennerij voor hier!

Een van m’n nieuwe missies hier is trouwens het leren lopen van m’n ‘zusje’ Amira! Ze kan al rechtop staan en daarbij een beetje bewegen. We noemen dat maar gewoon dansen ;) maar lopen kan ze nog niet. Wat zou het ontzettend leuk zijn, als ze dat wel kan voordat ik vertrek!


DONDERDAG 18 OKTOBER 2012

Vandaag ben ik lekker vroeg op de fiets gestapt, want vandaag ben ik de hele dag met Karst op stap geweest. Om kwart over zeven zou ik samen met hem zijn dochters naar school brengen, dus al ruim voor zevenen was ik onderweg. Halverwege kwam ik langs de spoorbaan en zag daar voor ’t eerst daadwerkelijk een trein overheen komen. Iedereen stoppen voor de spoorwegbomen.. en wat zag ik tot mijn verbazing: bij beide bomen stond een mannetje de slagboom met de hand te bedienen!

Bij het huis deed Ibrich, hun oudste dochter, de poort voor me open en kwam Dagmar ook algauw naar me toegerend, met één van de vijf puppies in haar armen. Doutzen, de jongste, is samen met mama in Nederland om opa te verrassen voor zijn vijfenzestigste verjaardag.
Nadat we de meiden hadden afgezet op de Franse school, zijn Karst en ik (in hun Engelse wagen) in de richting van Banfora gereden. Hoe dichter we bij het dorp Beregadougou, waar het hoofdkantoor van zijn productienetwerk zit, kwamen, hoe groener en mooier het werd. Palm-, eucalyptus-, mango-, cashewbomen en nog veel meer. Een schitterend uitzicht, vooral omdat het hier ook veel meer heuvels zijn, bijna bergachtig. Onderweg heeft Karst me uitgebreid verteld over zijn onderneming.

Hij werkt voor een Duits biologisch merk en andere supermarkten, die biologische, tropische producten op grote schaal afnemen. Hij werkt al samen met mensen in zeven landen, waaronder Sri Lanka, Turkije en Syrië. Toen hij een aantal jaar terug in Burkina Faso was, zag hij hoeveel mooie lokale producten hier waren. Hij heeft monsters van cashewnoten en gedroogde mango meegenomen naar Duitsland, waar ze meteen enthousiast waren. Via de Stichting Nederlandse Vrijwilligers, het SNV, heeft hij toen deze groep met boeren gevonden die heel graag nieuwe dingen willen proberen en een president aan ’t roer hebben die alleen maar op enorme grote schaal wil denken. Zo is het balletje aan ’t rollen gegaan. Productiecapaciteiten zijn opgeschaald en nieuwe zaden zijn uitgeprobeerd. Gilbert Brenninkmeijer, de groenste broer van de drie C&A’ers, heeft een energiecentrale op biobrandstof laten bouwen. Over een paar maanden moet de productie van zo’n twaalf productgroepen goed lopen. Er wordt gebouwd aan een eigen conservenfabriek, om onder andere peppadews en zongedroogde tomaten te conserveren in potjes, en er komt zelfs een gastenverblijf, ‘Ecodougou’, op een enorm bijzondere locatie. Karst is een enorm gepassioneerde, ondernemende maar ook realistische man. Zijn aanpak bevalt me wel.

Karst kwam hier trouwens in eerste instantie om een katoenplantage op te zetten voor een klant. Echter, hier zat totaal geen schot in door de corruptie in deze sector. Katoen kun je namelijk pas verkopen als alle draden losgehaald zijn van de zaden en de plant. Dit proces gebeurd in djinneries. Helaas zijn al die djinneries hier in Burkina Faso eigendom van het staatsbedrijf SofiTex. Zij hebben de monopolie en kunnen daardoor lage betalingen geven, alle voorwaarden dicteren en lastige vragen negeren of verkeerd beantwoorden. Voor een Europees bedrijf, dat ook nog moet voldoen aan hele strikte eisen onder andere wat betreft milieu en werknemersvoorzieningen, is het onmogelijk om samen te werken met zo’n onbetrouwbare partner.

Eén van de vele voorbeelden van wat hij me later op het hart drukte: “Denk eraan dat iedereen denkt, praat en opereert vanuit eigenbelang. Dat maakt veel zaken een stuk zichtbaarder en duidelijker voor je.”

Dit betekent echter niet dat uit eenieders eigenbelang niks positiefs voor een ander kan vloeien. Het bedrijf van Karst, wat hopelijk heel winstgevend gaat zijn, is natuurlijk goed voor hun eigen omzet. Daarnaast is dit natuurlijk goed voor de werkgelegenheid. Ze hebben ongeveer 20.000 mensen in dienst en schatten dat misschien wel 40.000 mensen economisch profijt van hun bedrijf hebben. Ook, doordat zij belasting betalen aan de gemeente en behoefte hebben aan bepaalde voorzieningen, wordt er momenteel gewerkt aan serieuze plannen voor de aanleg van een geasfalteerde weg. Er komt zelfs een internetverbinding! Dit bedrijf zal de komende tientallen jaren, hopelijk, doorgaan met dit proces, waardoor de inkomsten voor de gemeente ook binnen blijven komen en zij nieuwe projecten kunnen opzetten of oude kunnen
onderhouden. Een hele natuurlijke, duurzame manier van het ontwikkelen van een gebied.

We hebben vanalles gedaan vandaag: de kwaliteit van gedroogde basilicum (perfect!), bieslook (mwah..) en tomaatjes (te klein, te oranje, huid niet goed) gecontroleerd. Daarna de cashewnotenfabriek ernaast bezocht: wat een werk! Ongelooflijk, ik denk niet dat ik ooit nog een cashewnoot in m’n mond zal stoppen zonder hier aan te denken. Al dat stomen, kraken, pellen, sorteren, wegen, inpakken.. pffff. Geen wonder dat die krengen zo duur zijn! Ook hebben we twee Franse stagiaires ontmoet die hier aankwamen zonder doel, maar nu allebei een heel leuk project hebben gevonden. De ene interviewt boeren voor het verzamelen van data en de andere begeleidt de proefvelden, die we ook bezocht hebben. Die bestaan uit de ‘nursery’, met kleine kweekjes die daarna groter worden uitgezet. Veel geleerd over hoe producten groeien. Je denkt er nooit over na, maar gember groeit dus onder de grond, passievrucht aan plantjes, bisap aan stokken met hun bloemen, hete peper ook aan plantjes (heb ze geproefd, oeeiii!) en ananas groeit uit ’t hart van de bladeren.

Op de weg terug hebben we veel gekletst, veel Adele geluisterd en interessante gesprekken gehad. Bij thuiskomst was Marie daar op de kinderen aan ’t passen. Ik heb gespeeld met kinderen van Karst en hun vriendjes. Lekker springen op een kleine trampoline.. en: ik heb op hun schildpad gestaan! Die natuurlijk bij iedereen stil bleef zitten, maar bij mij besloot aan de wandel te gaan haha. Ook ben ik mee naar het paardrijden van Ibrig, de oudste, gaan kijken. De kleine manage is een overblijfsel uit de koloniale tijd. Ook het vliegveld hoorde toen bij dit terrein. Zo’n gek idee dat dat nog maar zestig jaar geleden is. De koloniale tijd klinkt als iets van eeuwen geleden, maar dat is natuurlijk helemaal niet zo. Als een echte Afrikaanse heb ik toen m’n fiets bovenop hun auto gegooid en hebben ze me naar huis gebracht, waar ik al vrij snel lekker ging slapen.


VRIJDAG 19 OKTOBER 2012

Lekker een weekendje weg! Heerlijk. Ik was er echt aan toe en vind ’t ook ontzettend fijn dat ik niet alleen hoef te gaan. Lean, een Nederlandse vrouw die toe was aan iets nieuws en nu samen met Moctar het nieuwe Villa Rose start, was onze chauffeur. Het tweede lid van ’t gezelschap was Maxie, een Duitse dierenarts die haar PhD nu schrijft en de kans kreeg om een andere student een maand lang te helpen met haar onderzoek hier in Burkina Faso. De rit naar Banfora was al enorm gezellig!

Eenmaal in ’t kampement aangekomen, hebben Maxie en ik besloten een hut te delen. Het kampement was heel schattig, maar totaal verlaten. Er zijn momenteel weinig tot geen toeristen, ook omdat het erg onrustig is in Mali en Ivoorkust. Deze landen worden in georganiseerde reizen vaak gecombineerd met Burkina, dus ook hier leiden ze eronder.

Na eten te hebben besteld voor ’s avonds, pizzaaaaa, zijn we doorgereden naar de watervallen. Wat een andere omgeving weer dan Bobo! Zo mooi, zo groen en zo ontzettend rustig. Allereerst zijn we naar de Domes van Fabedougou gelopen. Mooie rotspartijen, waar helaas wel een hele grote gasleiding doorheen loopt. Na anderhalve kilometer klimmen en wandelen kwamen we er. Foto’s maken, ons verbazen over dit wonder der natuur en toen wilde ik proberen de rotsen te gaan beklimmen. Ik zag een stukje waar dat niet zo moeilijk zou zijn en liep er op af. Toen ik een plekje vond om mijn voet stevig op te zetten en die optilde, zag ik ineens iets bewegen en schrok me kapot! Precies op die plek was een slang uit de rots gekomen, die ook nog eens naar me spuugde! Ik ben zo ontzettend hard terug gerend naar het open gedeelte. Ik heb in Azië slangen om m’n nek gehad, maar die waren tam. Een wilde slang, ook al was hij niet heel groot, hoef ik toch niet in m’n buurt te hebben. Toen Maxie en ik ook het geluid van een ratelslang herkenden, aan de andere kant van de bosjes, zijn we maar teruggelopen naar Lean.

Even uitrusten van dit avontuur en van de ongelooflijke hitte. Wat is ’t hier toch enorm warm, maar vandaag lijk het nog veel erger te zijn. De verkoeling die we later bij de watervallen kregen was dan ook zeer welkom! Wat een paradijs op aarde. Heerlijk zo zwemmen in de natuur, al zijn de even vloeren van Center Parcs natuurlijk veel praktischer. Bij de watervallen was ook de jongen van het Muziekmuseum, wie ik eerder deze week gevraagd had naar de prijs van danslessen. Vriendelijk als ik ben ging ik hem natuurlijk even begroeten. Zijn antwoord: “Bonjour. Tu as un bon corps!” Euhhh.. oké, doei! Wat is dat toch met mannen hier ? Misschien zit er iets in ’t drinkwater..

Helaas begon het toen al snel te regenen. In eerste instantie leek het snel over te gaan, maar al gauw bleek dat dit een tropische storm was. Als drie dwazen zijn we zo snel als mogelijk naar beneden gerend en hebben besloten helemaal door te gaan tot aan de auto. Er leek namelijk veel onweer aan te komen. Dit bleek een wijze beslissing, want de drie uur erna heeft het nog zo ontzettend hard gestormd. Het hele kampement stond onder water en het was enorm koud.

Dus hebben we ons maar vermaakt met het lezen van onze boeken en gezellig kletsen. Ik vond de verhalen van Lean vooral enorm interessant en aanstekelijk! Twintig jaar geleden heeft zij twee keer met haar man een jaar door Afrika gereisd. In Nederland vertrokken met de auto, op kompas gereden door de woestijn en gewoon op avontuur gegaan. Verder heeft ze ook veel alleen gereisd in Azië en ook Zuid-Amerika, waar ze in Peru een aantal jaar geleden een aardbeving meemaakte. Ze is geen hippie-type die het contact met de realiteit een beetje kwijt is, alles behalve juist. Ze is een hele verstandige vrouw, met een oprechte interesse en enthousiasme voor andere culturen en reizen. En in plaats van het bij die interesse te houden, maakt ze regelmatig verre reizen. Heel erg leuk en aanstekelijk! Uiteindelijk zijn we lekker bijtijds in ons bed gaan liggen, waar Maxie en ik nog twee uur gekletst hebben.


ZATERDAG 20 OKTOBER 2012

Doordat ons ontbijt veel te laat werd geserveerd, jaja Afrika, waren we ook drie kwartier later bij het afspreekpunt met onze gids. Ach, hij zal het wel gewend zijn, toch? Het was een hele aardige jongen, die voor ons extra langzaam praatte en veel woorden in het Engels wilde weten.

Onze tour begon bij een heilige Baobab-boom, waar een hele oude, ongezonde man zat om hem te bewaken. Deze man was hiervoor gekozen door een traditionele dorpsleider, die de goden had aangesproken toen de vorige bewaker was overleden. Deze man was inmiddels de elfde bewaker van de boom, die zo’n driehonderd jaar oud is. Toen we de boom ingingen, om daar de uitleg voort te zetten, maakten we per ongeluk de tientallen vleermuizen wakker die in de boom hingen. Dat hebben we geweten! Al snel werden we onder gepist en gepoept door de vleermuizen. Zo ontzettend smerig.. We zijn heel erg snel weer naar buiten gedaan, waar we ons helemaal ingesmeerd hebben met desinfecterende gel. Gadverdamme! Ik krijg nog steeds rillingen als ik er aan denk. Na hiervan bij te zijn gekomen, moest ik van de oude bewaker met hem op de foto met hoornen aan m’n hoofd. Geen idee waarom, hij vond ’t hilarisch en ach, het is best een grappige foto geworden. Ook hebben we de Balafon-speler van de baobab ontmoet, een albino. Misschien wel de vijfentwintigste albino die ik hier zie. Hiervoor had ik nog nooit een albino-mens gezien, maar hier lijkt het aan de orde van de dag. Ik vraag me echt af hoe dat zo komt. Iets genetisch? Een foutje door de incest in de dorpen? Iemand een idee?

Vervolgens zijn we door gereden naar een klein dorpje, om te kijken hoe de mensen daar leven. Wat een andere wereld zeg. Zit ik echt niet in ’t Afrikamuseum? Gaan jullie niet allemaal om vijf uur gewoon naar huis? Ze hangen hier voor elke overleden man kippenveren aan ’t huis. Voor vrouwen ook, maar alleen als ze gehoorzaam zijn geweest tijdens hun leven. Er liep ook een zwanger meisje rond. Ze was denk ik een jaar of zeventien, maar dat is hier natuurlijk heel normaal. Wie weet is dit al wel haar tweede of derde kind.. Ook vroeg een vrouw om medicijnen, dat gebeurd hier regelmatig. Vaak worden deze dan op de markt doorverkocht. Deze vrouw leek het echter wel voor haar eigen hoofdpijn te gaan gebruiken, dus Lean gaf haar wat paracetamol.

In een ander dorpje hebben we gezien hoe verschillende stenen potten gemaakt werden. Enorm mooi, vooral die hele groten, maar helaas kan ik die niet mee naar huis nemen. In dit dorp kwamen heel veel kinderen aan onze armen hangen. Heel lief, maar ook een beetje vies. Deze kinderen hebben misschien al wel zes weken geen fatsoenlijke douche gehad en wassen zeker hun handen niet na ’t eten. Desinfecteren maar weer! Toen we wegreden bleven ze wel allemaal heel lang zwaaien en ‘byebye’ roepen.. schattig hoor.

Onderweg waren we heel blij met de 4x4 auto van Lean. Die vierwielsaandrijving heb je hier echt wel nodig, want er zijn bijna geen verharde wegen en na zo’n tropische regenbui staan alle kuilen vol water. Op een gegeven moment vloog de modder zelfs over de hele voorruit heen!

Na een uitgebreide lunch, zijn we naar de Sindou Peaks gegaan. Een grotere, extremere en nog veel indrukwekkendere versie van de Domes. Wat een prachtig natuurverschijnsel. We hebben niet de hele tour gemaakt, want het was al laat, maar dit was al zeer indrukwekkend. Ik had echt ’t gevoel dat ik in de Lion King of Tarzan was belandt. Je wordt gewoon helemaal stil van zoveel moois. Het is moeilijk te beschrijven.
De gids vertelde hier hoe alles jongens verschillende graden kunnen halen. ‘Initiations’, waarvoor ze veel moeten leren over de natuur, de geesten en animistische rituelen. Aan het eind van elke opleiding volgt een examen. Het is min of meer vrijwillig, afhankelijk van wat de ouders belangrijk vinden. Een deel klonk heel logisch en verstandig, maar toen hij begon over het bezweren van slangen met spreuken verloor hij me toch een beetje.

In het donker hebben we toen terug moeten rijden naar het kampement voor de volgende nacht. Hier heb ik voor ’t eerst in m’n leven gedoucht onder de open sterrenhemel. Met een bak water en gelukkig niet zoveel licht, want ik wil niet weten wat daar allemaal kroop. Het deed me denken aan de wijze woorden op een kaartje voor mijn vertrek: “Daar kunnen die verwende voetballers nog wat van leren..”

Zolo en Dian, een Burkinabe-Nederlands rastafari-stel, zouden ook komen met hun kinderen, maar die waren bij de watervallen vast komen te zitten in hun modderpoel. Zij hebben geen 4x4 auto en de pistes zijn dan ook verschrikkelijk onbegaanbaar voor hun auto na zo’n regenbui. Uiteindelijk waren ze er wel en hebben we heerlijk grapjes gemaakt over de prutserigheid van dit kampement. Primitief is absoluut geen probleem, maar zet op hem z’n minst vast met een touwtje als het deurgat te groot is voor de deur. Of zet op z’n minst een rechte tafel neer, in plaats van eentje die helemaal ingezakt is. Of.. ga zo maar door! Dat zie je hier zo ontzettend vaak. Er wordt iets gebouwd en daarna helemaal niks meer aan gedaan. Onderhoud lijkt hier niet te bestaan.

Uiteindelijk ging de eigenaar, ook een rasta (al had die het rasta-geloof totaal niet begrepen), spelen op een balafon. Al gauw kwamen allerlei mensen hem helpen en begonnen twee meisjes te dansen. Leuk om te zien. Erg jammer wel dat die kinderen door hem echt als sloofjes werden behandeld die avond en ook de ochtend erna.. lastig.

Het duurde even voordat ik daarna kon slapen, omdat het enorm stonk in de hut en de deur niet dicht kon. We dachten zelfs dat er een vleermuis binnen zat. Uiteindelijk bleek die buiten te fladderen en kwam de stank doordat er recht achter ons drie grote koeien lagen. Toch ben ik de hele nacht wakker geworden van allerlei dierengeluiden en de moskee die om half vier ’s nachts de gebedsoproep begon.. deel van het avonuur, laten we dat maar denken!


ZONDAG 21 OKTOBER 2012

Na het ontbijt, zijn we met een bootje Lac Tengrala opgegaan. In de drogere seizoenen zijn hier enorm veel nijlpaarden te zien, maar nu staat het water daar veel te hoog voor. De nijlpaarden zijn vertrokken naar een ander gebied, waar dat ook moge zijn. Stiekem wel geruststellend, want het zijn naast mooie beesten ook de dodelijkste dieren op aarde. Desondanks was het een heel mooi vaartochtje. Ook al scheurden we drie visnetten kapot, arme vissers.. daar gaat hun inkomen. Aan het einde kregen we allemaal nog een waterlelie-ketting, die de roeier voor ons gemaakt had. Hij jeukte wel heel erg en met de gedachte aan alle ziektes die hier in zoet, stilstaand water zitten, heb ik ‘m in de auto snel afgedaan.

Toen op naar de watervallen, voor poging twee! Na heerlijk gezwommen en gespeeld te hebben met de kinderen, zijn we redelijk op tijd weer vertrokken. Leans auto deed namelijk een beetje raar en wellicht zouden we nog panne krijgen. Dat wil je hier toch liever als het licht is! Uiteindelijk bleek dit een hele goede beslissing. Niet vanwege de auto, maar omdat tien minuten na ons vertrek de volgende tropische storm uitbrak. Ongelooflijk. Het regenseizoen is dit jaar eerder begon en zou allang afgelopen moeten zijn, maar de klimaatverandering heeft hier blijkbaar ook z’n slag geslagen.

Hierdoor kwamen we pas in het donker weer in Bobo terug. Ik hoop dat m’n familie niet ongerust was, want door een afwezigheid van elektriciteit dit weekend had ik m’n telefoon niet kunnen opladen. Die was dus al anderhalve dag leeg. Gelukkig kreeg ik een enorm warm onthaal, vooral van de kinderen. Fao kwam op me af rennen en Junior bleef maar aan me plukken en gaf me een enorme dikke knuffel. Leuk om zo ‘thuis’ te komen!

Nu ben ik benieuwd wat Marie heeft kunnen regelen voor nieuw werk. Ik hoop zo dat het gelukt is. Het gaat al zoveel beter met me, de heimwee is grotendeels weg en ik wil dit avontuur absoluut helemaal tot een goed einde brengen. Ik zal het vandaag of morgen horen denk ik…. Duimen!!!