De laatste weken in Bobo Dioulasso!
Door: Marit
Blijf op de hoogte en volg Marit
02 December 2012 | Burkina Faso, Bobo-Dioulasso
Excuses, excuses! Ik heb eventjes stiekem niet zo'n zin gehad om mijn reisdagboek bij te houden.. maar hier is hij dan toch: leesvoer voor de komende hele week!
---------------------------------------------------------------------------------------
ZONDAG 18 NOVEMBER 2012
Eindelijk gaan Ida en ik naar de markt om stoffen te kopen. De zoektocht begon ontzettend goed. We kwamen een ‘petit frère’ van Ida tegen die ons graag wilde helpen. Hij kent de markt goed en, nog veel belangrijker, veel van de marktkoopmannen zijn z’n vrienden. Wat betekent dat er mét hem veel meer van de prijs afgehaald kan worden dan zonder hem. Ik hoor hem dan ook regelmatig zeggen: “Ahhh, mon amie.. C’est ma grande soeur!”. Bij het eerste winkeltje sla ik meteen bijna alle stoffen in. Alleen voor m’n dekbed wil ik nog even verder kijken. Even? Anderhalf uur later lopen we nog steeds rond op de markt. Alle stoffen die ik vind zijn niet wat ik zoek. Het motief is mooi, maar de kleur niet. Of andersom. En veel stoffen zijn gewoon veel te schreeuwerig voor een slaapkamer in Nederland. Nog even doorzoeken en dan geef ik het op. “Dit is het allerlaatste winkeltje jongens. Ik ben er klaar mee..” en natuurlijk: daar vind ik een ontzettend mooie stof die helemaal naar m’n zin is! Geel met rood en blauw en een mooi dessin. Goede kwaliteit ook, wat tevens een hogere prijs betekent.. jammer maar helaas. Dit is wat ik wil. Om bij te komen zijn we naar de Bonne Yaourt gegaan. Voor mijn gevoel was ijs en een koekje het enige wat me er weer bovenop kon brengen. Ik was echt gebroken! Ida genoot ook zichtbaar van deze verwennerij; voor haar echt een uitzondering..
Na het avondeten ben ik naar Lean & Klaas gegaan, om films en boeken van hen op m’n computer te zetten. En om gezellig te kletsen natuurlijk! Lean vertelde dat er in Burkina een heel sterk kastesysteem bestaat, wat ook tegenwoordig nog heel veel invloed heeft op de dagelijkse gang van zaken. Ik had er nog nooit van gehoord.. Dit ga ik zeker aan m’n leraar vragen! Ook hadden we het over het leven hier in Burkina Faso en de houding van mensen. De belangrijkste term die in ons opkwam was ‘acceptatie’. Mensen accepteren hier het leven zoals het is, wat veel positieve en veel negatieve dingen oplevert. Aan de ene kant vinden ze daardoor veel rust en zijn ze best wel gelukkig. Aan de andere kant wil je ze daarom ook wel eens een rotschop geven, omdat ze hun situatie op sommige punten echt wel kunnen verbeteren. Ik kom toch duidelijk uit een hele andere cultuur. Wij zijn constant op zoek naar verbetering. ‘Innovatie’ is echt een kernwoord in onze maatschappij. Hier niet en ik denk ook niet dat we elkaar op dat vlak ergens binnenkort echt zullen gaan begrijpen.
MAANDAG 19 NOVEMBER 2012
Weer een ochtend bij ‘Esperance’, maar ditmaal in de CP2-klas. Ik moet toegeven dat ik dat systeem nog niet precies door heb, maar deze kinderen zijn in ieder geval wat ouder. De meester kwam wat later, omdat hij eerst nog een meisje naar een ‘école ordinaire’ moest brengen. Zij was er klaar voor om weg te gaan bij deze speciale school en zich te gaan redden in het ‘normale ‘ onderwijs.
Samen met de klassenassistente heb ik wat dingen herhaald. Met name het herhalen van Franse zinnen als ‘La nuit on voit la lune dans le ciel’. Als ik de kinderen vraag me uit te leggen wat ze net gezegd hebben, lukt dat niet. Nazeggen en herhalen zijn belangrijk, maar echt begrijpen is niet nodig? Dit schoolsysteem blijft bijzonder.. Daarnaast: de helft van de klas is helemaal blind en kan de maan dus niet eens zien aan de hemel. Waarom wordt de lesstof niet een beetje aan hen aangepast?
Als de meester, die overigens heel goed kan zingen, eenmaal terug is, gebruikt hij mij, ‘la blanche’, steeds als drukmiddel om de kinderen goed aan het werk te krijgen. Gelukkig blijkt later dat hij het lollig bedoelt, wanneer hij eindelijk ook vraagt of ze mijn naam weten. Daarna hebben we ook een heel goed gesprek gehad. Hij vertelt me dat ze thuis met twaalf broers en zussen waren. Inmiddels zijn er nog maar drie over.. Hij is zelf achtendertig, dus je kunt je voorstellen dat deze mensen allemaal niet van ouderdom zijn gestorven.
Wat een leven hebben mensen hier zeg. Doordat alles redelijk vriendelijk is en er geen grote crisis is, ben ik er inmiddels aan gewend denk ik. De armoede, hoe dingen er op straat uitzien.. maar als je dan zo’n verhaal hoort, wordt je wel echt weer even met beide benen op de grond gezet. De grote oorlogen en rampen krijgen heel veel aandacht in de pers, maar aan deze slepende armoede, in één van de allerarmste landen van de wereld, wordt weinig aandacht gegeven.
Tijdens m’n Franse les hebben we het gehad over de politiek van Blaise Compaore, de leider van CDP en de president van Burkina Faso. Momenteel bemiddelt hij heel veel bij buitenlandse conflicten en iedereen weet natuurlijk dat hier ook veel eigenbelang achter zit. Hij wil natuurlijk nooit berecht worden voor de dood op Thomas Sankara en het sterke gerucht gaat zelfs dat Frankrijk en de Verenigde Staten hem op de lijst willen voor een Nobelprijs. Wat zijn ieders belangen in deze situaties toch ingewikkeld. Voor de binnenlandse politiek doet Compaore weinig. Hij doet veel om zichzelf en zijn entourage rijk te houden, maar de arme mensen in het land profiteren niet mee van bepaalde ontwikkelingen. Die zijn onder zijn bewind alleen maar armer geworden. Het gat tussen arm en rijk is alleen maar gegroeid in Burkina Faso. Nu de verkiezingen er aan komen, doet de CDP er natuurlijk wel alles aan om dat te doen vergeten.
We hebben het, naar aanleiding van een poster op de muur, ook gehad over kinderhandel. Dit komt in Nigeria, Benin en Niger meer voor dan in Burkina Faso, maar is ook hier niet uitzonderlijk. Vorige maand is er nog een grote bus aangehouden door de politie waarin 23 kinderen zijn gevonden die de grens over gesmokkeld zouden gaan worden. Deze Burkinabé kinderen worden over het algemeen aan het werk gezet op akkers in Ghana en Ivoorkust. Hun ouders wordt werk beloofd, maar wat voor werk, onder welke omstandigheden en of ze ooit nog terug komen is onzeker.
DINSDAG 20 NOVEMBER 2012
Nieuw doel gevonden voor de laatste weken in Burkina Faso! Meer rust in m’n dagelijks leven. Bewust dingen in me opnemen, zonder haast. Niet steeds doorgaan en doorgaan, maar ook genieten van niks doen en met elkaar zijn. Accepteren dat de dag loopt zoals hij loopt en niet steeds zo veeleisend zijn naar mezelf en anderen. Kortom: meer leven zoals de Burkinabé. Zo heb ik ook nog een beetje vakantie in m’n hoofd! Want genieten wil nog zeker. Wanneer ga ik ooit terugkomen naar Burkina Faso? Geen idee.. dus ik wil het graag allemaal goed in me opnemen en met een heel positief gevoel vertrekken.
Ik heb dit alles meteen toegepast toen ik op weg was naar m’n Franse les. Net toen ik het spoor over wilde steken deden twee jongens, handmatig, de slagbomen naar beneden. De trein kwam ontzettend traag op gang en na tien minuten besloot de machinist dat het misschien toch maar beter was terug te keren naar het station. De trein was toen tot halverwege gepasseerd en het duurde dus nog tien minuten voordat de slagbomen weer naar boven gingen. Maar ach, wat maakt het uit! De zon scheen, er stond geen motor voor me die uitlaatgassen in m’n gezicht kon spuwen en ik had een lekker muziekje in m’n oren. Onderweg ook nog wat leuke momenten met kinderen op de straat gehad, zoals een jongetje dat er op stond dat ik eerst overstak =) De knop is weer om! Ik sta eigenlijk wel versteld van m’n eigen mentale kracht inmiddels. Dat mag ook best gezegd worden.
WOENSDAG 21 NOVEMBER 2012
Wat was het koud vanmorgen! Haha. Ik had niet gedacht dat ik het ooit zou zeggen. Echter, onderweg naar ‘Esperance’ baalde ik er enorm van dat ik m’n sjaal was vergeten.
Ik ben dit keer bij de oudsten erbij gaan zitten. De enige klas die ik nog niet gezien had. In deze klas zitten allemaal jongeren, die pas voor het eerste of tweede jaar op de blindenschool zitten. Yabré, een eerstejaars met een leeftijd van 25, heeft me geleerd te rekenen in braille. Wonder boven wonder was het braille niet het probleem; dat ging echt heel vlot.. Zoals jullie van me gewend zijn was het echter het rekenen wat de opdrachten die hij me gaf moeilijk maakte. Typisch.
Bouba vertelde me vanmiddag tijdens de Franse les dat hij de man kent die me al een aantal keer had lastig gevallen. De afgelopen twee dagen waren we samen de lange weg afgereden, maar hadden we hem niet gezien. Toen is hij rond gaan vragen in de buurt en bleek het een bekende van hem te zijn, die een aantal jaren geleden aan de drugs is geraakt en daardoor een beetje in de war is momenteel. Bouba heeft hem een enorme preek gegeven en gezien zijn positie in de buurt zal dat waarschijnlijk wel helpen. Ik hoop het!
Ik heb hem ook gevraagd naar het kastesysteem in Burkina Faso. Hij heeft uitgelegd dat er in principe vijf rangen zijn: ‘Les Nobles’, waar hij zelf ook toe behoort, zijn de hoogsten van de samenleving. Het respect dat hij krijgt heeft Bouba verdient omdat zijn voorouders goede dingen gedaan hebben voor de voorouders van de lagere kasten. Dus niet vanwege een eigen prestatie nu. Daarna volgen ‘les potiers’. Zij kunnen bijvoorbeeld wel geld vragen aan een kaste hoger en die hogere kaste moet dat dan ook geven. Want de ‘potier’ is eigendom van de ‘noble’ en voor je eigendom moet je goed zorgen. Vervolgens heb je ‘les cordonniers’, de schoenmakers. Deze worden gevolgd door ‘les forgerons’, de smeden. De laagste rang zijn de ‘griots’, de verhalenvertellers. Zij worden ook wel beschouwd als het geheugen van de Burkinabé samenleving. Ze zijn gelieerd aan een noble-familie en kennen de hele geschiedenis. Zelfs beter dan de familieleden zelf. De ‘noble’ verzorgt het levensonderhoud van de ‘griot’ in ruil voor diens verplichting elke order van zijn baas te gehoorzamen.
Het kastesysteem leeft volgens hem nog heel erg in het hedendaagse Burkina Faso. Bijna aan elke naam kun je wel aflezen tot welke kaste een persoon behoort. Er worden geen huwelijken gesloten tussen verschillende kastes en het gaat over van ouder op kind. al is het vooral tussen de ‘griots’ en ‘nobles’. De andere rangen zijn in principe niet meer van deze tijd, omdat de beroepen ook niet meer bestaan. Echter, de verhoudingen worden nog wel gerespecteerd, al is het alleen in theorie. Bouba drukte me op het hart dat ik het niet moest proberen te begrijpen, omdat ik dat waarschijnlijk nooit zou kunnen. Net zoals hij eigenaardigheden in onze maatschappij niet kan begrijpen.
’s Avonds ben ik met Marjolein naar het CCF gegaan, waar een gratis concert was van ene ‘Bob Laye’. Alsof we terecht waren gekomen in het koloniale tijdperk! Het publiek bestond bijna uitsluitend uit Fransen, die elkaar allemaal leken te kennen. Niet helemaal uitsluitend, want natuurlijk waren er ook de nodige rasta-jongens aanwezig. Allemaal op zoek naar een leuke blanke vrouw. Ook Marjolein en ik moesten ons best doen om niet steeds lastig gevallen te worden door één van hen. Van het concert hebben we uiteindelijk weinig tot niks meegekregen, omdat het concert niet heel lang duurde en we constant zaten te kletsen, haha.
Op de terugweg ging overigens m’n band stuk. Holladiejee! Ik heb wel vaker slappe banden gezien bij mensen en vaak reden ze dan eventjes door om het gewoon zo op te lossen. Die strategie heb ik dus ook maar gevolgd, maar na ongeveer een kilometer kwam ik er wel achter dat dit voor mij niet werkte. Dus bij een tankstation ben ik gestopt en heb ik Eric gebeld, niet wetende wat ik nu precies moest doen. Ik was blij dat hij er was, want eenmaal bij de reparateur bleek dat het anderhalf uur duurde voordat hij m’n band gemaakt had. Een beetje gezelschap was dus wel fijn!
DONDERDAG 22 NOVEMBER 2012
Vanochtend had ik even een hele lastige situatie bij ‘Trottoir’. Ik had daar eerder geïnformeerd hoe hun sponsorsysteem werkt, omdat veel kinderen in mijn klas daarmee geholpen worden. Alleen ter informatie dus. Echter, zij hebben dit (per ongeluk of expres) verkeerd begrepen en toen zat daar vanochtend ineens Mariam met haar drie kinderen op me te wachten. Deze vrouw is verlaten door haar man, heeft zware trombose en kan niet genoeg verdienen op de groentemarkt om goed voor haar kids te zorgen. En nu was haar door de directrice beloofd dat ik haar zou gaan helpen door een bedrag van bijna 200 euro te doneren of nog meer. Dat was niet de bedoeling van mijn vraag, maar daar zat ze dan. Zo hulpeloos me aan te kijken en ontzettend vriendelijk. Wat doe je daar toch mee?? Daarom was mijn eerste reactie om het dan toch maar te doen, ook al voelde het ontzettend slecht. Na een goed gesprek met mama heb ik besloten er morgen op terug te komen, want ik voel me ontzettend gedwongen en ook in de maling genomen. Het klopt gewoon niet. Misschien is het miscommunicatie, maar ik voel me weer die zak geld waar iedereen gebruik van wil maken. Zo hoort zo’n samenwerking niet te gaan. Daarnaast ken ik zelf ook een heleboel hulpbehoevende gezinnen. Met die kinderen heb ik een band, deze vrouw kende ik voor vanochtend nog helemaal niet. Het klinkt misschien hard en zo voelt het ook wel, maar als ik daaraan moet gaan beginnen dan kan ik half Burkina Faso wel te hulp schieten..
Wat wel heel leuk was, is dat ik vanochtend een leuk filmpje van het centrum gemaakt heb. Vol zwaaiende kinderen en een hele tour over het terrein. Ik kwam er overigens achter dat zes kinderen, waaronder Ibrahim en Felix, op het centrum wonen. Zij zijn hun ouders kwijt en Hema Saly is hen te hulp geschoten. Ze slapen in een heel klein vertrekje, met zessen in drie bedden, maar ze hebben tenminste een onderkomen. Wel een hele trieste situatie hoor, maar zo is het leven in Burkina. Er zijn veel kinderen die het nog erger getroffen hebben..
VRIJDAG 23 NOVEMBER 2012
Ohoh, Junior heeft het weer moeilijk met mijn vertrek. Hij verwijt me inmiddels dat ik nooit tegen hem heb gezegd dat ik weer ging vertrekken. Hij vindt dat heel moeilijk om te begrijpen, arm joch.. Tja, nog eventjes. Heel gek, want ik ga deze lieve mensen misschien wel nooit meer zien. Of pas over hele lange tijd. Lastig.
Ik zat ook erg met de situatie van gisteren in m’n maag, dus vanochtend heb ik meteen even met Djenéba gepraat. Ik heb gezegd dat ik graag wil helpen, maar eerst goed moet nadenken over de financiën. Daarnaast heb ik ook de miscommunicatie besproken en ben daar duidelijk over geweest. Ze keek erg teleurgesteld, maar gelukkig kreeg ik niet teveel tegenstand. Eerlijkheid duurt toch echt wel het langst, dat blijkt maar weer.
Toch moest ik even denken aan het gezegd ‘God straft onmiddellijk’, toen ik onderweg was naar m’n Franse les. Voor mij stopte namelijk heel abrupt een brommer, waardoor ik achterop deze jongen knalde. Gelukkig hadden hij en z’n brom niks, maar mijn broek bleek bij mijn kruis helemaal gescheurd te zijn. Een ongelooflijk handige plek voor een gat, hier in het redelijke kuise Burkina Faso. M’n Franse leraar haalde dan ook even z’n wenkbrauwen op toen hij me aan zag komen.
’s Avonds ben ik gezellig iets gaan drinken met Ida. Wat ga ik die vrouw missen zeg. Het is zo’n engel. We hebben heerlijk gekletst en frietjes gegeten. En niertjes, maar die heb ik alleen geproefd, want al dat orgaanvlees is toch niet helemaal mijn ding hoor. We hebben vooral een goed gesprek over het verschil in schoonheidsideaal. Vrouwen smeren hier crème om licht te worden, wij gaan onder de zonnebank. Ik vond het heel schokkend om te horen dat een tijd terug veel vrouwen hier pillen pakten om dikker te worden. Ida veel daarentegen weer bijna van haar stoel toen ik vertelde over ziektes als ‘anorexia’ en ‘boulimia’. Vrijwillig niks meer eten, daar snapte ze echt niks van. Het is natuurlijk veel complexer dan dat en voor een Westerling al lastig te begrijpen, maar vanuit haar oogpunt snapte ik die reactie zeker.
ZATERDAG 24 NOVEMBER 2012
Vandaag ben ik alvast wat dingen gaan regelen voor m’n afscheid. Ik heb cadeaupakketjes gemaakt voor de kinderen, presentjes gekocht voor Eric en Fatou en afscheidsbrieven geschreven.
Ook ben ik even een bezoekje gaan brengen aan Fati, want door alle drukte was dat er helemaal niet van gekomen. We hebben bij haar thuis leuk gekletst, ook met haar moeder; een kwart in het Frans, een kwart met de handen en de rest in Dioula. Ofja, zij praatte in Dioula, ik niet echt. Daarna zijn we even de stad in gegaan en heb ik haar op ijs getrakteerd. Ze gaf me toe dat dit het eerste roomijs was dat ze at in haar leven, dus toen heb ik nog maar twee bakjes besteld!
’s Middags ben ik naar het Nederlandse theekransje bij het zwembad van Club Muraz gegaan. Heel gezellig. Het loopt hier nu eindelijk allemaal op rolletjes. Ik ben geïntegreerd op m’n werk, Franse lessen gaan goed, de familie is leuk en ik heb ook eindelijk een leuk sociaal leven.. Ik geniet.. en dan ga ik weg. Maja, zo gaat het natuurlijk altijd met dit soort dingen. Ben wel heel blij dat ik nu zoveel goede herinneringen hieraan ga overhouden!
’s Avonds ben ik biertjes gaan drinken met Siaka, Bra en Eric. Heel erg gezellig. Je kunt wel ontzettend lachen met die mannen. Ze gaan al richting de veertig, maar het lijken net pubers als ze met z’n drieën zijn.
ZONDAG 25 NOVEMBER 2012
Vanochtend werd ik ziek, zwak en misselijk wakker. Ohoh, toch heel dom geweest om gisteren te eten van het grillvlees van de straat. De mannen stonden erop dat ik een stukje rund- en schaapsvlees zou pakken, wat heel lekker was maar dus niet zo verstandig.
Moctar heeft me vandaag meegenomen langs twee gezinnen, omdat ik er nog steeds een beetje over nadenk om een gezin te helpen en hij wel wat mensen wist waarmee hij dat echt goed kon regelen. Bij beide gezinnen vertelde hij heel eerlijk hoe het zat, maar daardoor voelde het ook een beetje als een selectieronde. ‘Als je het leukst bent, krijg je geld en wordt je leven makkelijker’. Het voelde niet goed. Dus ook al waren de mensen heel aardig en lief, in m’n hoofd besloot ik al vrij snel dat ik dit toch niet ga doen.
We werden vergezeld door Justus, Zoë en Constant, drie Amsterdamse studenten van Stichting M.O.E.T. (www.stichtingmoet.nl). Zij zijn hier een week om meer informatie in te winnen over het project dat ze met Moctar hebben opgezet en zich verder te oriënteren over een nieuw project.
Met hen heb ik daarna ook het vluchtelingenkamp bij het oude stadion bezocht. Hier bevinden zich Malinese vluchtelingen, met name Touaregs, die uit angst gevlucht zijn uit Mali en voorlopig nog niet terug kunnen. In eerste instantie vond ik het kamp heel indrukwekkend. Mensen die alles achter hebben moeten laten door de oorlog. Dat kan ik, gelukkig, niet begrijpen. Maar ik kreeg ook m’n twijfels. Waarom kunnen anderen, zoals de Malinese journalisten die hier pas waren, wel gewoon terug keren? Blijven deze mensen omdat ze niet terug kunnen, of omdat ze niet terug willen? Door de hulp van Moctar, die hen helpt aan een opleiding en aan klanten voor hun kunstwerken, heeft het leven voor hen hier wel meer perspectief dan thuis.
Ida gaf me er later een hele heftige reactie over. Volgens mij heeft ze echt een hekel aan Touaregs. Ze zei dat ze niet te vertrouwen waren, dat ze zouden juichen als er een bom op Amsterdam zou vallen en dat ze heel West-Afrika willen overnemen en streng Moslim willen laten worden. En ze gaf me een hele tirade over dat de Joden pas zielig waren. Vroeger en nu. Dat ik maar medelijden moest hebben met de joden, niet met de Touaregs.
Roos, die zelf met haar gezin in Januari terug zal keren naar Mali voor hun ontwikkelingswerk, zei me echter dat de Touaregs slachtoffer zijn geworden van hun eigen opstand. Ze wilden een eigen staat en kregen daarvoor hulp van onder andere de Islamisten, maar die hebben zich inmiddels tegen hen gekeerd. In het Noorden worden ze daardoor door hen aangevallen en in het Zuiden nemen de zwarte, vaak Christelijke, Malinezen wraak op hen voor de opstand. Zij zijn momenteel dus nergens veilig. Overigens praat de regering nu wel met hen over het geven van veel autonomie.
Al met al dus een hele ingewikkelde kwestie, zoals zovelen in Afrika, waar iedereen anders tegenaan kijkt en de waarheid voor iedereen verschilt. Wel heel interessant.
Toen ik ’s avonds met de vrienden van Eric buiten zat, werd me toch wel op het hart gedrukt dat ik echt niet mocht vertrekken zonder een beetje Dioula te spreken. Dus bij deze, ook voor jullie, een kleine cursus:
* Anisogoma = Goedemorgen / Èressera (= het antwoord daarop).
* Anklé = Goedemiddag / Èrèklèna
* Antsu = Goedenavond / Èrèklèna
* Somogodo? = Hoe gaat het met je familie / Oka kènè = Ze zijn met velen (haha)
* À la kadougou Njumangè = Goedenacht / Amina = Amen
* Anitié of Initié = Dankjewel / Ifo = Sorry
MAANDAG 26 NOVEMBER 2012
De laatste keer bij SOS Village d’Enfants was, zoals gewoonlijk, heel erg interessant. Ik had Millogo gevraagd of ik een hele ochtend met hem mee mocht kijken bij de consultaties en dat was geen probleem. 43 patiënten hebben we gehad, waarbij het me opviel dat dit werk in Afrika toch echt anders is dan in Nederland. Veel dingen hebben andere oorzaken en waren in Nederland waarschijnlijk nooit voorgekomen. Dit heeft onder andere te maken met slechte hygiëne, ondervoeding en een gebrek aan kennis over medische verzorging. Millogo gaf me de hele ochtend goede uitleg en ik heb er veel van opgestoken. Onder andere dat veel pijnen bij mensen het gevolg zijn van een gebrek aan Vitamine B. Dat geloof hier een hele rol kan spelen in hoe er onderzocht en behandelt wordt. Dat ongeveer een derde van de patiënten nu malaria heeft, omdat het daarvoor het ‘perfecte’ seizoen is.
Er waren een paar patiënten die me heel erg opvielen. Zoals een vrouw van ongeveer zeventig, met een veel te hoge hartslag en te laag hartritme. Haar huid was helemaal uitgedroogd, haar ogen waren vanbinnen niet rood maar wit en overal waar Millogo zachtjes drukte deed het pijn. Deze vrouw was gewoon heel erg ondervoed. Toen haar bloed geprikt moest worden, kwam er nauwelijks iets uit haar aders. De volgende was een jongetje van acht jaar met 39,5 graad koorts. Op zich niet uitzonderlijk. Totdat ik hoorde dat hij seropositief is. Dan krijg je toch wel even een steek in je hart. Iets positievers deze ochtend was een meisje van zeventien, die na onze voorlichtingssessie van twee weken geleden naar Millogo was gekomen voor raad. Haar menstruatie was heel onregelmatig en ze wilde vragen of dat misschien gereguleerd kon worden. Dat zijn dus degenen waar je dit voor doet.
Om 12 uur was het toen tijd om afscheid te nemen, wat ik best een beetje lastig vond. Ik heb zoveel van Millogo geleerd en ik ben heel erg blij dat ik hem heb mogen ontmoeten. Hij is een erg belangrijk onderdeel geweest van mijn ervaring hier. Daar ben ik hem heel dankbaar voor.
Na mijn Franse les heb ik kledingpakketjes gemaakt voor de meiden uit de buurt. Ik ga wel wat kleding mee nemen voor de laatste twee reisweken, maar meer als de helft van de koffer ga ik nu al weggeven. Daar was deze kleding ook voor bedoelt en ik denk dat ze er heel blij mee gaan zijn!
DINSDAG 27 NOVEMBER 2012
Iedereen heeft vanochtend een trui aan, ik een hemdje. Wat een koukleumen, haha. Oké, toegegeven, omdat ik inmiddels de hoge temperaturen gewend ben, vind ik het ook wel fris ’s ochtends. En ik slaap inmiddels met een pyjamabroek en zonder ventilator. Maar een wollen trui? Nee, dat gaat me toch echt even te ver.
Eric heeft vanochtend de foto’s op m’n laptop bekeken, om een beter beeld van Nederland te krijgen. Vooral de foto’s van kerst 2010, met alle sneeuw, vond hij erg leuk. Ook moest hij heel erg lachen om de foto’s van het kerstdiner, inclusief stapavond, met de meiden in Tilburg. Oeps! Even vergeten dat die er ook tussen stonden.. hihi.
Om negen uur was ik bij Villa Rose, omdat Moctar me had gezegd dat hij rond die tijd met de Amsterdammers naar hun ambachtsschool zou gaan kijken en dat leek me erg interessant om te zien. Inmiddels heb ik echt geleerd dat tijden bij Moctar nog veel flexibeler zijn dan bij de gemiddelde Afrikaan. Om half 1 ’s middags vertrokken we pas, dus ik heb m’n andere middagplannen maar even afgezegd. In de tussentijd ben ik wel veel meer te weten gekomen over Stichting M.O.E.T. en hun projecten, dus dat was wel heel leuk!
De technische school ligt in een wijk aan de rand van de stad. Er wordt zowel theorie- als praktijkles gegeven en de tarieven zijn laag. Specialisaties zijn onder andere automechanica, lassen en houtbewerking. We hebben een beetje rondgekeken en toen een gesprek gehad met de directeur. Die vertelde ook over een jongen van 18, die eind van vorig jaar van school gestuurd is en wiens vader nu elke dag in zijn naam komt smeken hem terug op school te nemen. Deze jongen was eerst de beste uit zijn klas, maar vond in zijn buurt vrienden die een hele slechte invloed op hem hadden. Deze andere jongens wilden alleen maar rondhangen, een beetje drinken en verder niks. De 18-jarige ging daar in mee en al snel waren zijn punten dramatisch en zijn gedrag op school nog erger. Zo erg dat de leraren hem niet meer in de klas wilden hebben. Nu heeft hij echter enorm veel spijt, omdat hij zich realiseert wat voor een waardeloos leven hij tegemoet gaat met zo’n houding en zonder opleiding. Moctar heeft hem een enorme preek gegeven, terecht. Want iemand die deze kans krijgt en hem zo vergooit… Uiteindelijk is er een regeling getroffen en mag de jongen twee keer in de week op proef komen. Daarna kijken ze verder. Ik hoop van harte dat deze jongen iets van z’n leven maakt. Het zou zo zonde zijn anders… en zo ontzettend dom.
Ook hebben we met Moctar een hele discussie gehad over politiek en het zwarte beeld dat hij daarover heeft. Hij praatte heel gepassioneerd over Thomas Sankara en de verschillen met Blaise Compaore. Over hoe Afrikanen een dictator willen, omdat ze discipline nodig hebben en duidelijke regels, maar dan wel een goede. Eentje die hen en hun land, al dan niet met harde hand, de goede richting op duwt. Hij heeft ons ook verteld over zijn verdenkingen jegens grote groepen zoals de Illuminati en Framaçon, en hoe zij de wereld regeren. Hij gelooft ook heilig dat de Twin Towers de opzet van de Amerikaanse regering was en dat Frankrijk achter vele oorlogen in Afrika zit. Ik wijs deze verdenkingen zeker niet meteen van de hand, al vind ik op sommige vlakken wel dat hij ver gaat. Als ik terug ben in Nederland ga ik me hier zeker uitgebreider in verdiepen.
Voordat Ida me naar huis bracht, heb ik nog even flauwe grapjes staan maken tegenover een groep mannen die voor Villa Rose zat. Waarom ze me niet uitgenodigd hadden voor hun theekransje, etc. Later vertelde Ida me dat dat de man was naar wiens concert we morgen gaan.. Vieux Farka Touré. Eén van de bekendste West-Afrikaanse zangers van dit moment, blijkbaar. Oeps! Misschien niet zo heel handig, De Looijer. Ida lag helemaal dubbel.
WOENSDAG 28 NOVEMBER 2012
Mijn vermoeden bleek waren: deze heel week zijn er geen kinderen op de scholen waar ik normaal werk. Niet bij Esperance, niet bij Trottoir. Dit betekent dus dat ik geen afscheid meer kan nemen van ‘mijn’ leerlingen, wat ik echt enorm triest vind. Heb wel even moeten slikken toen ik daar achter kwam…
Allemaal dankzij de verkiezingen. De minister heeft opgedragen dat de kinderen van dinsdag tot en met de volgende maandag niet naar school gaan. Dit om leraren de mogelijkheid te bieden om campagne te voeren en zodat nu alvast de stemlokalen opgebouwd kunnen worden. In Nederland zou dit natuurlijk echt van de zotten zijn, met onze 1040-urennorm, maar hier is de verkiezingscampagne het allerbelangrijkste op dit moment.
Dus heb ik toen besloten wat andere dingen te gaan doen. Foto’s afdrukken als verrassing voor Fatou en Eric, een ijsje eten bij ‘Le Bonne Yaourt’ en een bezoekje aan het kunstmuseum ‘Sogossira Sanon’. Vooraan bevond zich de tentoonstelling van prijswinnaars van ‘La Semaine National de Culture’. Enorme mooie schilderijen, handwerken en brons werken. Met name van die laatsten was ik erg onder de indruk. De precisie van het werk en de gedachtes erachter waren enorm goed. Wie denkt dat de Afrikaanse kunstsector niks voorstelt of alleen op commercie is gericht, heeft het helemaal mis. Deze werken zijn stuk voor stuk afkomstig van hele talentvolle mensen.
Het tweede gedeelte was het zaaltje met traditionele maskers. Elke etnische groep heeft zijn eigen maskers, die elk weer een aparte functie hebben. Eigenlijk mocht ik geen foto’s maken, maar dat heb ik stiekem toch gedaan. Buiten het gebouwen stonden ook nog een traditioneel Babolees huis en een Peul-hutje, wat toebehoorde aan deze nomadengroep.
Het concert van Vieux Farka Touré 's avonds was enorm leuk! Ik ben met Justus, Zoë en Constant gegaan. De rest zagen we daar. Allereest kwamen we daar aan met een jeep, wat natuurlijk al ongebruikelijk is in Nederland. Vieux Farka is de zoon van een grammy-award winnende blues artiest uit Mali. Ondanks dat hij natuurlijk niet kan tippen aan zijn vader Ali, vond ik de muziek heel gaaf; traditionele instrumenten gemixt met elektrische gitaren. Op een gegeven moment begon zelfs iedereen te dansen. Heel erg leuk. Naderhand zijn we nog de lekkerste kip van dde stad gaan eten bij ‘Foyer Onatel’ en hebben we nog wat gedronken en gedanst in een ‘maquis, in wat Marie de hoerenbuurt noemt haha. Geen hoer gezien overigens, maar ik ben ook erg naïef wat dat betreft.
DONDERDAG 29 NOVEMBER 2012
Na drie uurtjes slaap ging ik vanochtend op weg naar m’n allerlaatste Franse les. Nog even uitleg van de ‘subjonctif passé’ en de laatste vragen beantwoorden. Afrekenen en toen was ook dit onderdeel van m’n verblijf klaar. Bouba vind dat ik erg vooruitgegaan ben en daar ben ik het zeker mee eens. Er is echter nog veel werk aan de winkel, want de tijd is te kort geweest om het allemaal echt in m’n systeem te krijgen. Dus als er iemand thuis Frans met me wil spreken, houd ik me aanbevolen!
Bouba bleek trouwens een oude bekende van Moctar te zijn geweest. Aan het begin van dit millenium zaten ze samen in een politieke partij. Ze hebben er veel werk voor geleverd, maar toen bleek dat de voorzitter van de partij niet helemaal sjofel was, zijn ze allebei gestopt. Ook omdat het hen heel erg moeilijk werd gemaakt door de CDP, van Blaise Compaore. De ULD werd namelijk binnen een jaar al heel sterk in Bobo, wat een te grote bedreiging vormde. Bijvoorbeeld, omdat de vergaderingen bij Moctar thuis werden gehouden, werd zijn elektriciteit voor maanden achter elkaar afgesneden. En zo waren er meer dingen.
Hierna had ik samen met Katrien, het Belgische meisje waarmee ik naar Nazinga ga, een afspraak met onze gids. Na het programma besproken te hebben, begonnen de onderhandelingen. Volgens mij zit het in m’n bloed, want ik heb bijna een derde van de prijs afgekregen. Later hoorde ik van Marie dat Katrien onder de indruk van me was geweest. Gelukkig, want ik was eigenlijk bang dat ik haar een beetje bang had gemaakt met mijn Nederlandse directheid haha. Ik vind het wel altijd vervelend om te doen, want het geeft het begin van je reis zo’n vervelende smaak, maja.
Na familiefoto’s te hebben gekeken, wat uitgezocht te hebben voor de komende weken en een groot tukkie te hebben gedaan, ben ik naar de couturier gegaan. Mooi mooi mooi! Ik ben zo blij met m’n nieuwe kleren. Hij heeft het mooi gemaakt en de stoffen die ik gekozen heb, zijn niet zó schreeuwerig dat ik ze niet in Nederland aan kan.
’s Avonds heb ik er dan ook meteen eentje aangedaan. Constant had me uitgenodigd om samen met hen te eten en uit te gaan voor zijn verjaardag. Om acht uur was ik dan ook daar, maar zij bleken nog veel last-minute afspraken en werk te hebben. Heel begrijpelijk. We aten daardoor pas om half twaalf en tot die tijd kwam elke tien minuten één van hen zich excuseren tegenover mij. Heel schattig, maar totaal onnodig. Zij zijn hier zo’n korte tijd, dus ze moeten de tijd goed benutten. Daar heb ik alle begrip voor.
Het eten smaakte wel fantastisch! Franca, de vrouw van Moctar, heeft Umar, een van de werknemers, leren koken. En dat is goed gelukt! Na het eten zijn we niet meteen gaan dansen. Het plan ontstond om, om 1 uur ’s nachts, de katoenfabriek van Moctar te bezoeken voor een rondleiding. Het was heel interessant en indrukwekkend om te zien. Wat een groot pand! En wat doet Moctar toch veel dingen.. geen wonder dat hij meestal maar drie uur per nacht slaapt. Wat ook heel mooi was om te horen, was dat Moctar zoveel mogelijk mensen aan het werk wil krijgen. Dus niet per sé grote vrachtwagens en veel machines, ook al levert dat veel geld op, maar veel menselijke arbeidskracht om te situatie voor de mensen in zijn stad een beetje te verbeteren.
Inmiddels begon menigeen een beetje in slaap te vallen, dus zijn we snel de airconditioning van Club Ibiza ingegaan. Na wat whisky, kletsen en dansen ben ik later moe maar voldaan in slaap gevallen.
VRIJDAG 30 NOVEMBER 2012
Een beetje brak van de avond ervoor en met veel te weinig slaap, heb ik vandaag in het RAN-hotel aan het zwembad gelegen. Precies wat ik nodig had! Heerlijk slapen in de zon, badderen in het ijskoude water en genieten van de zon. Wat zal dat tegenvallen als ik terug in Nederland ben.. In Ouagadougou is het dan zo’n 35 graden en in Nederland met een beetje pech vijf graden onder nul. Ik weet niet of ik zo’n groot verschil wel aankan hoor.
Toen ik nog even snel m’n mail ging checken, ontmoette ik een Canadese man. Hij was heel erg aardig en toen ik hem vertelde over ons plan om naar Nazinga te gaan, wilde hij heel graag mee. Fijn! Scheelt weer in de kosten en het is altijd gezellig een extra reispartner te hebben.
Eenmaal thuis waren de vrouwen druk bezig met de voorbereidingen voor Amira’s verjaardag. Een enorme pan spaghetti stond op het stoofje en er werden heel veel kilo’s groente gesneden. Fao en ik werden op pad gestuurd om melk te halen. ‘En route’ hebben we onze eigen filmmuziek gemaakt bij, wat ontzettend leuk was. In het begin was Fao een beetje stug tegenover me, maar inmiddels hebben we zoveel lol samen. Ik ga haar ook echt heel erg missen. Toen ik dat tegen haar zei klampte ze zich even heel erg aan me vast.
Onze tweede klus was het ophalen van Fao’s nieuwe shirtje. Van alle kleding die ik had laten maken, was wat mooie stof overgebleven. Dit heb ik aan Fao gegeven en samen hebben we een model uitgezocht. Ze wilde dit graag aan vanavond, maar helaas was de couturier nog niet klaar. Ik heb hem echt moeten pushen het af te maken, want hij nam heerlijk z’n tijd. Een beetje te laat kwamen we daardoor aan op de verjaardag. Dit was overigens geen heel groot feest. Alleen de familie van Eric was er en wat vrienden. De familie van Fatou was er niet, waarom weet ik eigenlijk niet. We aten wat, dronken een biertje en toen ging iedereen weer naar huis. Wat wel erg leuk was, was dat ik enorm veel complimenten kreeg over m’n kleding. Het werd erg op prijs gesteld dat ik traditionele Afrikaanse kleding droeg en ik moet zeggen dat ik zelf ook erg tevreden was over m’n look, haha.
Ikzelf ben daarna nog wat gaan drinken met Siaka. Niet in een discotheek of ‘maquis’, maar op de grote parkeerplaats van het stadion. Daar waren, wijdverspreid, allerlei tafeltjes en stoeltjes uitgestald. En dat was het. Sfeerverlichting, achtergrondmuziek.. daar doen ze allemaal niet aan, maar ik moet zeggen dat het door de ultieme simpliciteit eigenlijk wel leuk was. We hebben veel gepraat over zijn leven in de Verenigde Staten. Erg interessant om een echt ‘inside’ beeld te krijgen van een Afrikaan die het grote geld is gaan zoeken in het Westen. Hem is het gelukt, omdat hij enorm veel geluk heeft gehad op bepaalde momenten. Toch mist hij Burkina Faso vaak heel erg. Hij kan niet langer dan een jaar wegblijven en het liefst zou hij terugkomen. Echter, zijn dochter van tien is een echte Amerikaanse, dus zolang zij jong is wel hij niet terugverhuizen.
ZATERDAG 01 DECEMBER 2012
Wow, het is december. Wat gek! Over twee weken vlieg ik naar huis.. en het is al bijna Kerstmis, haha. Momenteel vliegt de tijd echt enorm. Ongelooflijk.
Vanmorgen heb ik met Marie afgesproken om even foto’s uit te wisselen en om haar te betalen voor het verblijf. Dat laatste was nog een hele klus, want bijna elke bank kom me geen 300.000 CFA (ongeveer 500 euro) uitbetalen. Gelukkig lukte het uiteindelijk wel, dus dat is geregeld!
Daarna heb ik een paar uur (ja jongens, dat heb ik er voor over hè..) aan m’n reisdagboek gewerkt en om vier uur ben ik richting Herma en Karst gegaan. Daar vond namelijk het Sinterklaasfeest plaats! Ik was net op tijd, want al snel zagen we in de verte een Sinterklaas en Zwarte Piet aankomen op een ezelskar. Wij allemaal zwaaien, waardoor een taxi dacht dat hij ineens een heleboel klanten had gevonden.. helaas. Eenmaal binnen heeft Sinterklaas natuurlijk voorgelezen uit het grote boek en de cadeautjes uitgedeeld. Heel leuk om met zo’n fijne groep mensen liedjes te zingen, lekker te eten en gezellig samen te zijn. Ik ben heel blij dat ik ze heb leren kennen, want van elk van hen heb ik een heleboel geleerd. Ze hebben stuk voor stuk een heel mooi karakter en een sterk doel in hun leven. Deze mensen gaan het wel maken hier in West-Afrika, dat weet ik zeker.
-----------------------------------------------------------------------------------------
Zo. Vandaag is de dag van het echte grote afscheid nemen. De allerlaatste dag in Bobo. Toen ik wakker werd regende het heel hard, wat ontzettend ongebruikelijk is voor deze tijd van het jaar. ‘De engeltjes huilen’, denk ik. Over twee weken ben ik thuis. Het voelt heel raar en verdrietig, maar ik ben ook wel blij. Deze ervaring was fantastisch en de komende twee weken worden ook nog heel leuk, maar het is ook fijn om weer langzaamaan naar huis te gaan. Het voelt niet altijd goed om op afstand te zijn. Zeker niet bijvoorbeeld nu opa zo achteruit gaat en ik hem nog niet eens heb kunnen bezoeken. Dat is moeilijk. Je doet wat je kan, maar het voelt soms toch alsof dat te weinig is. Daarnaast is het natuurlijk ook heel leuk om weer tijd door te kunnen brengen met je lieve familie en fantastische vrienden. Dus, zet de wijntjes maar vast koud! Tot heel snel. Kan niet wachten jullie allemaal weer te zien.
---------------------------------------------------------------------------------------
ZONDAG 18 NOVEMBER 2012
Eindelijk gaan Ida en ik naar de markt om stoffen te kopen. De zoektocht begon ontzettend goed. We kwamen een ‘petit frère’ van Ida tegen die ons graag wilde helpen. Hij kent de markt goed en, nog veel belangrijker, veel van de marktkoopmannen zijn z’n vrienden. Wat betekent dat er mét hem veel meer van de prijs afgehaald kan worden dan zonder hem. Ik hoor hem dan ook regelmatig zeggen: “Ahhh, mon amie.. C’est ma grande soeur!”. Bij het eerste winkeltje sla ik meteen bijna alle stoffen in. Alleen voor m’n dekbed wil ik nog even verder kijken. Even? Anderhalf uur later lopen we nog steeds rond op de markt. Alle stoffen die ik vind zijn niet wat ik zoek. Het motief is mooi, maar de kleur niet. Of andersom. En veel stoffen zijn gewoon veel te schreeuwerig voor een slaapkamer in Nederland. Nog even doorzoeken en dan geef ik het op. “Dit is het allerlaatste winkeltje jongens. Ik ben er klaar mee..” en natuurlijk: daar vind ik een ontzettend mooie stof die helemaal naar m’n zin is! Geel met rood en blauw en een mooi dessin. Goede kwaliteit ook, wat tevens een hogere prijs betekent.. jammer maar helaas. Dit is wat ik wil. Om bij te komen zijn we naar de Bonne Yaourt gegaan. Voor mijn gevoel was ijs en een koekje het enige wat me er weer bovenop kon brengen. Ik was echt gebroken! Ida genoot ook zichtbaar van deze verwennerij; voor haar echt een uitzondering..
Na het avondeten ben ik naar Lean & Klaas gegaan, om films en boeken van hen op m’n computer te zetten. En om gezellig te kletsen natuurlijk! Lean vertelde dat er in Burkina een heel sterk kastesysteem bestaat, wat ook tegenwoordig nog heel veel invloed heeft op de dagelijkse gang van zaken. Ik had er nog nooit van gehoord.. Dit ga ik zeker aan m’n leraar vragen! Ook hadden we het over het leven hier in Burkina Faso en de houding van mensen. De belangrijkste term die in ons opkwam was ‘acceptatie’. Mensen accepteren hier het leven zoals het is, wat veel positieve en veel negatieve dingen oplevert. Aan de ene kant vinden ze daardoor veel rust en zijn ze best wel gelukkig. Aan de andere kant wil je ze daarom ook wel eens een rotschop geven, omdat ze hun situatie op sommige punten echt wel kunnen verbeteren. Ik kom toch duidelijk uit een hele andere cultuur. Wij zijn constant op zoek naar verbetering. ‘Innovatie’ is echt een kernwoord in onze maatschappij. Hier niet en ik denk ook niet dat we elkaar op dat vlak ergens binnenkort echt zullen gaan begrijpen.
MAANDAG 19 NOVEMBER 2012
Weer een ochtend bij ‘Esperance’, maar ditmaal in de CP2-klas. Ik moet toegeven dat ik dat systeem nog niet precies door heb, maar deze kinderen zijn in ieder geval wat ouder. De meester kwam wat later, omdat hij eerst nog een meisje naar een ‘école ordinaire’ moest brengen. Zij was er klaar voor om weg te gaan bij deze speciale school en zich te gaan redden in het ‘normale ‘ onderwijs.
Samen met de klassenassistente heb ik wat dingen herhaald. Met name het herhalen van Franse zinnen als ‘La nuit on voit la lune dans le ciel’. Als ik de kinderen vraag me uit te leggen wat ze net gezegd hebben, lukt dat niet. Nazeggen en herhalen zijn belangrijk, maar echt begrijpen is niet nodig? Dit schoolsysteem blijft bijzonder.. Daarnaast: de helft van de klas is helemaal blind en kan de maan dus niet eens zien aan de hemel. Waarom wordt de lesstof niet een beetje aan hen aangepast?
Als de meester, die overigens heel goed kan zingen, eenmaal terug is, gebruikt hij mij, ‘la blanche’, steeds als drukmiddel om de kinderen goed aan het werk te krijgen. Gelukkig blijkt later dat hij het lollig bedoelt, wanneer hij eindelijk ook vraagt of ze mijn naam weten. Daarna hebben we ook een heel goed gesprek gehad. Hij vertelt me dat ze thuis met twaalf broers en zussen waren. Inmiddels zijn er nog maar drie over.. Hij is zelf achtendertig, dus je kunt je voorstellen dat deze mensen allemaal niet van ouderdom zijn gestorven.
Wat een leven hebben mensen hier zeg. Doordat alles redelijk vriendelijk is en er geen grote crisis is, ben ik er inmiddels aan gewend denk ik. De armoede, hoe dingen er op straat uitzien.. maar als je dan zo’n verhaal hoort, wordt je wel echt weer even met beide benen op de grond gezet. De grote oorlogen en rampen krijgen heel veel aandacht in de pers, maar aan deze slepende armoede, in één van de allerarmste landen van de wereld, wordt weinig aandacht gegeven.
Tijdens m’n Franse les hebben we het gehad over de politiek van Blaise Compaore, de leider van CDP en de president van Burkina Faso. Momenteel bemiddelt hij heel veel bij buitenlandse conflicten en iedereen weet natuurlijk dat hier ook veel eigenbelang achter zit. Hij wil natuurlijk nooit berecht worden voor de dood op Thomas Sankara en het sterke gerucht gaat zelfs dat Frankrijk en de Verenigde Staten hem op de lijst willen voor een Nobelprijs. Wat zijn ieders belangen in deze situaties toch ingewikkeld. Voor de binnenlandse politiek doet Compaore weinig. Hij doet veel om zichzelf en zijn entourage rijk te houden, maar de arme mensen in het land profiteren niet mee van bepaalde ontwikkelingen. Die zijn onder zijn bewind alleen maar armer geworden. Het gat tussen arm en rijk is alleen maar gegroeid in Burkina Faso. Nu de verkiezingen er aan komen, doet de CDP er natuurlijk wel alles aan om dat te doen vergeten.
We hebben het, naar aanleiding van een poster op de muur, ook gehad over kinderhandel. Dit komt in Nigeria, Benin en Niger meer voor dan in Burkina Faso, maar is ook hier niet uitzonderlijk. Vorige maand is er nog een grote bus aangehouden door de politie waarin 23 kinderen zijn gevonden die de grens over gesmokkeld zouden gaan worden. Deze Burkinabé kinderen worden over het algemeen aan het werk gezet op akkers in Ghana en Ivoorkust. Hun ouders wordt werk beloofd, maar wat voor werk, onder welke omstandigheden en of ze ooit nog terug komen is onzeker.
DINSDAG 20 NOVEMBER 2012
Nieuw doel gevonden voor de laatste weken in Burkina Faso! Meer rust in m’n dagelijks leven. Bewust dingen in me opnemen, zonder haast. Niet steeds doorgaan en doorgaan, maar ook genieten van niks doen en met elkaar zijn. Accepteren dat de dag loopt zoals hij loopt en niet steeds zo veeleisend zijn naar mezelf en anderen. Kortom: meer leven zoals de Burkinabé. Zo heb ik ook nog een beetje vakantie in m’n hoofd! Want genieten wil nog zeker. Wanneer ga ik ooit terugkomen naar Burkina Faso? Geen idee.. dus ik wil het graag allemaal goed in me opnemen en met een heel positief gevoel vertrekken.
Ik heb dit alles meteen toegepast toen ik op weg was naar m’n Franse les. Net toen ik het spoor over wilde steken deden twee jongens, handmatig, de slagbomen naar beneden. De trein kwam ontzettend traag op gang en na tien minuten besloot de machinist dat het misschien toch maar beter was terug te keren naar het station. De trein was toen tot halverwege gepasseerd en het duurde dus nog tien minuten voordat de slagbomen weer naar boven gingen. Maar ach, wat maakt het uit! De zon scheen, er stond geen motor voor me die uitlaatgassen in m’n gezicht kon spuwen en ik had een lekker muziekje in m’n oren. Onderweg ook nog wat leuke momenten met kinderen op de straat gehad, zoals een jongetje dat er op stond dat ik eerst overstak =) De knop is weer om! Ik sta eigenlijk wel versteld van m’n eigen mentale kracht inmiddels. Dat mag ook best gezegd worden.
WOENSDAG 21 NOVEMBER 2012
Wat was het koud vanmorgen! Haha. Ik had niet gedacht dat ik het ooit zou zeggen. Echter, onderweg naar ‘Esperance’ baalde ik er enorm van dat ik m’n sjaal was vergeten.
Ik ben dit keer bij de oudsten erbij gaan zitten. De enige klas die ik nog niet gezien had. In deze klas zitten allemaal jongeren, die pas voor het eerste of tweede jaar op de blindenschool zitten. Yabré, een eerstejaars met een leeftijd van 25, heeft me geleerd te rekenen in braille. Wonder boven wonder was het braille niet het probleem; dat ging echt heel vlot.. Zoals jullie van me gewend zijn was het echter het rekenen wat de opdrachten die hij me gaf moeilijk maakte. Typisch.
Bouba vertelde me vanmiddag tijdens de Franse les dat hij de man kent die me al een aantal keer had lastig gevallen. De afgelopen twee dagen waren we samen de lange weg afgereden, maar hadden we hem niet gezien. Toen is hij rond gaan vragen in de buurt en bleek het een bekende van hem te zijn, die een aantal jaren geleden aan de drugs is geraakt en daardoor een beetje in de war is momenteel. Bouba heeft hem een enorme preek gegeven en gezien zijn positie in de buurt zal dat waarschijnlijk wel helpen. Ik hoop het!
Ik heb hem ook gevraagd naar het kastesysteem in Burkina Faso. Hij heeft uitgelegd dat er in principe vijf rangen zijn: ‘Les Nobles’, waar hij zelf ook toe behoort, zijn de hoogsten van de samenleving. Het respect dat hij krijgt heeft Bouba verdient omdat zijn voorouders goede dingen gedaan hebben voor de voorouders van de lagere kasten. Dus niet vanwege een eigen prestatie nu. Daarna volgen ‘les potiers’. Zij kunnen bijvoorbeeld wel geld vragen aan een kaste hoger en die hogere kaste moet dat dan ook geven. Want de ‘potier’ is eigendom van de ‘noble’ en voor je eigendom moet je goed zorgen. Vervolgens heb je ‘les cordonniers’, de schoenmakers. Deze worden gevolgd door ‘les forgerons’, de smeden. De laagste rang zijn de ‘griots’, de verhalenvertellers. Zij worden ook wel beschouwd als het geheugen van de Burkinabé samenleving. Ze zijn gelieerd aan een noble-familie en kennen de hele geschiedenis. Zelfs beter dan de familieleden zelf. De ‘noble’ verzorgt het levensonderhoud van de ‘griot’ in ruil voor diens verplichting elke order van zijn baas te gehoorzamen.
Het kastesysteem leeft volgens hem nog heel erg in het hedendaagse Burkina Faso. Bijna aan elke naam kun je wel aflezen tot welke kaste een persoon behoort. Er worden geen huwelijken gesloten tussen verschillende kastes en het gaat over van ouder op kind. al is het vooral tussen de ‘griots’ en ‘nobles’. De andere rangen zijn in principe niet meer van deze tijd, omdat de beroepen ook niet meer bestaan. Echter, de verhoudingen worden nog wel gerespecteerd, al is het alleen in theorie. Bouba drukte me op het hart dat ik het niet moest proberen te begrijpen, omdat ik dat waarschijnlijk nooit zou kunnen. Net zoals hij eigenaardigheden in onze maatschappij niet kan begrijpen.
’s Avonds ben ik met Marjolein naar het CCF gegaan, waar een gratis concert was van ene ‘Bob Laye’. Alsof we terecht waren gekomen in het koloniale tijdperk! Het publiek bestond bijna uitsluitend uit Fransen, die elkaar allemaal leken te kennen. Niet helemaal uitsluitend, want natuurlijk waren er ook de nodige rasta-jongens aanwezig. Allemaal op zoek naar een leuke blanke vrouw. Ook Marjolein en ik moesten ons best doen om niet steeds lastig gevallen te worden door één van hen. Van het concert hebben we uiteindelijk weinig tot niks meegekregen, omdat het concert niet heel lang duurde en we constant zaten te kletsen, haha.
Op de terugweg ging overigens m’n band stuk. Holladiejee! Ik heb wel vaker slappe banden gezien bij mensen en vaak reden ze dan eventjes door om het gewoon zo op te lossen. Die strategie heb ik dus ook maar gevolgd, maar na ongeveer een kilometer kwam ik er wel achter dat dit voor mij niet werkte. Dus bij een tankstation ben ik gestopt en heb ik Eric gebeld, niet wetende wat ik nu precies moest doen. Ik was blij dat hij er was, want eenmaal bij de reparateur bleek dat het anderhalf uur duurde voordat hij m’n band gemaakt had. Een beetje gezelschap was dus wel fijn!
DONDERDAG 22 NOVEMBER 2012
Vanochtend had ik even een hele lastige situatie bij ‘Trottoir’. Ik had daar eerder geïnformeerd hoe hun sponsorsysteem werkt, omdat veel kinderen in mijn klas daarmee geholpen worden. Alleen ter informatie dus. Echter, zij hebben dit (per ongeluk of expres) verkeerd begrepen en toen zat daar vanochtend ineens Mariam met haar drie kinderen op me te wachten. Deze vrouw is verlaten door haar man, heeft zware trombose en kan niet genoeg verdienen op de groentemarkt om goed voor haar kids te zorgen. En nu was haar door de directrice beloofd dat ik haar zou gaan helpen door een bedrag van bijna 200 euro te doneren of nog meer. Dat was niet de bedoeling van mijn vraag, maar daar zat ze dan. Zo hulpeloos me aan te kijken en ontzettend vriendelijk. Wat doe je daar toch mee?? Daarom was mijn eerste reactie om het dan toch maar te doen, ook al voelde het ontzettend slecht. Na een goed gesprek met mama heb ik besloten er morgen op terug te komen, want ik voel me ontzettend gedwongen en ook in de maling genomen. Het klopt gewoon niet. Misschien is het miscommunicatie, maar ik voel me weer die zak geld waar iedereen gebruik van wil maken. Zo hoort zo’n samenwerking niet te gaan. Daarnaast ken ik zelf ook een heleboel hulpbehoevende gezinnen. Met die kinderen heb ik een band, deze vrouw kende ik voor vanochtend nog helemaal niet. Het klinkt misschien hard en zo voelt het ook wel, maar als ik daaraan moet gaan beginnen dan kan ik half Burkina Faso wel te hulp schieten..
Wat wel heel leuk was, is dat ik vanochtend een leuk filmpje van het centrum gemaakt heb. Vol zwaaiende kinderen en een hele tour over het terrein. Ik kwam er overigens achter dat zes kinderen, waaronder Ibrahim en Felix, op het centrum wonen. Zij zijn hun ouders kwijt en Hema Saly is hen te hulp geschoten. Ze slapen in een heel klein vertrekje, met zessen in drie bedden, maar ze hebben tenminste een onderkomen. Wel een hele trieste situatie hoor, maar zo is het leven in Burkina. Er zijn veel kinderen die het nog erger getroffen hebben..
VRIJDAG 23 NOVEMBER 2012
Ohoh, Junior heeft het weer moeilijk met mijn vertrek. Hij verwijt me inmiddels dat ik nooit tegen hem heb gezegd dat ik weer ging vertrekken. Hij vindt dat heel moeilijk om te begrijpen, arm joch.. Tja, nog eventjes. Heel gek, want ik ga deze lieve mensen misschien wel nooit meer zien. Of pas over hele lange tijd. Lastig.
Ik zat ook erg met de situatie van gisteren in m’n maag, dus vanochtend heb ik meteen even met Djenéba gepraat. Ik heb gezegd dat ik graag wil helpen, maar eerst goed moet nadenken over de financiën. Daarnaast heb ik ook de miscommunicatie besproken en ben daar duidelijk over geweest. Ze keek erg teleurgesteld, maar gelukkig kreeg ik niet teveel tegenstand. Eerlijkheid duurt toch echt wel het langst, dat blijkt maar weer.
Toch moest ik even denken aan het gezegd ‘God straft onmiddellijk’, toen ik onderweg was naar m’n Franse les. Voor mij stopte namelijk heel abrupt een brommer, waardoor ik achterop deze jongen knalde. Gelukkig hadden hij en z’n brom niks, maar mijn broek bleek bij mijn kruis helemaal gescheurd te zijn. Een ongelooflijk handige plek voor een gat, hier in het redelijke kuise Burkina Faso. M’n Franse leraar haalde dan ook even z’n wenkbrauwen op toen hij me aan zag komen.
’s Avonds ben ik gezellig iets gaan drinken met Ida. Wat ga ik die vrouw missen zeg. Het is zo’n engel. We hebben heerlijk gekletst en frietjes gegeten. En niertjes, maar die heb ik alleen geproefd, want al dat orgaanvlees is toch niet helemaal mijn ding hoor. We hebben vooral een goed gesprek over het verschil in schoonheidsideaal. Vrouwen smeren hier crème om licht te worden, wij gaan onder de zonnebank. Ik vond het heel schokkend om te horen dat een tijd terug veel vrouwen hier pillen pakten om dikker te worden. Ida veel daarentegen weer bijna van haar stoel toen ik vertelde over ziektes als ‘anorexia’ en ‘boulimia’. Vrijwillig niks meer eten, daar snapte ze echt niks van. Het is natuurlijk veel complexer dan dat en voor een Westerling al lastig te begrijpen, maar vanuit haar oogpunt snapte ik die reactie zeker.
ZATERDAG 24 NOVEMBER 2012
Vandaag ben ik alvast wat dingen gaan regelen voor m’n afscheid. Ik heb cadeaupakketjes gemaakt voor de kinderen, presentjes gekocht voor Eric en Fatou en afscheidsbrieven geschreven.
Ook ben ik even een bezoekje gaan brengen aan Fati, want door alle drukte was dat er helemaal niet van gekomen. We hebben bij haar thuis leuk gekletst, ook met haar moeder; een kwart in het Frans, een kwart met de handen en de rest in Dioula. Ofja, zij praatte in Dioula, ik niet echt. Daarna zijn we even de stad in gegaan en heb ik haar op ijs getrakteerd. Ze gaf me toe dat dit het eerste roomijs was dat ze at in haar leven, dus toen heb ik nog maar twee bakjes besteld!
’s Middags ben ik naar het Nederlandse theekransje bij het zwembad van Club Muraz gegaan. Heel gezellig. Het loopt hier nu eindelijk allemaal op rolletjes. Ik ben geïntegreerd op m’n werk, Franse lessen gaan goed, de familie is leuk en ik heb ook eindelijk een leuk sociaal leven.. Ik geniet.. en dan ga ik weg. Maja, zo gaat het natuurlijk altijd met dit soort dingen. Ben wel heel blij dat ik nu zoveel goede herinneringen hieraan ga overhouden!
’s Avonds ben ik biertjes gaan drinken met Siaka, Bra en Eric. Heel erg gezellig. Je kunt wel ontzettend lachen met die mannen. Ze gaan al richting de veertig, maar het lijken net pubers als ze met z’n drieën zijn.
ZONDAG 25 NOVEMBER 2012
Vanochtend werd ik ziek, zwak en misselijk wakker. Ohoh, toch heel dom geweest om gisteren te eten van het grillvlees van de straat. De mannen stonden erop dat ik een stukje rund- en schaapsvlees zou pakken, wat heel lekker was maar dus niet zo verstandig.
Moctar heeft me vandaag meegenomen langs twee gezinnen, omdat ik er nog steeds een beetje over nadenk om een gezin te helpen en hij wel wat mensen wist waarmee hij dat echt goed kon regelen. Bij beide gezinnen vertelde hij heel eerlijk hoe het zat, maar daardoor voelde het ook een beetje als een selectieronde. ‘Als je het leukst bent, krijg je geld en wordt je leven makkelijker’. Het voelde niet goed. Dus ook al waren de mensen heel aardig en lief, in m’n hoofd besloot ik al vrij snel dat ik dit toch niet ga doen.
We werden vergezeld door Justus, Zoë en Constant, drie Amsterdamse studenten van Stichting M.O.E.T. (www.stichtingmoet.nl). Zij zijn hier een week om meer informatie in te winnen over het project dat ze met Moctar hebben opgezet en zich verder te oriënteren over een nieuw project.
Met hen heb ik daarna ook het vluchtelingenkamp bij het oude stadion bezocht. Hier bevinden zich Malinese vluchtelingen, met name Touaregs, die uit angst gevlucht zijn uit Mali en voorlopig nog niet terug kunnen. In eerste instantie vond ik het kamp heel indrukwekkend. Mensen die alles achter hebben moeten laten door de oorlog. Dat kan ik, gelukkig, niet begrijpen. Maar ik kreeg ook m’n twijfels. Waarom kunnen anderen, zoals de Malinese journalisten die hier pas waren, wel gewoon terug keren? Blijven deze mensen omdat ze niet terug kunnen, of omdat ze niet terug willen? Door de hulp van Moctar, die hen helpt aan een opleiding en aan klanten voor hun kunstwerken, heeft het leven voor hen hier wel meer perspectief dan thuis.
Ida gaf me er later een hele heftige reactie over. Volgens mij heeft ze echt een hekel aan Touaregs. Ze zei dat ze niet te vertrouwen waren, dat ze zouden juichen als er een bom op Amsterdam zou vallen en dat ze heel West-Afrika willen overnemen en streng Moslim willen laten worden. En ze gaf me een hele tirade over dat de Joden pas zielig waren. Vroeger en nu. Dat ik maar medelijden moest hebben met de joden, niet met de Touaregs.
Roos, die zelf met haar gezin in Januari terug zal keren naar Mali voor hun ontwikkelingswerk, zei me echter dat de Touaregs slachtoffer zijn geworden van hun eigen opstand. Ze wilden een eigen staat en kregen daarvoor hulp van onder andere de Islamisten, maar die hebben zich inmiddels tegen hen gekeerd. In het Noorden worden ze daardoor door hen aangevallen en in het Zuiden nemen de zwarte, vaak Christelijke, Malinezen wraak op hen voor de opstand. Zij zijn momenteel dus nergens veilig. Overigens praat de regering nu wel met hen over het geven van veel autonomie.
Al met al dus een hele ingewikkelde kwestie, zoals zovelen in Afrika, waar iedereen anders tegenaan kijkt en de waarheid voor iedereen verschilt. Wel heel interessant.
Toen ik ’s avonds met de vrienden van Eric buiten zat, werd me toch wel op het hart gedrukt dat ik echt niet mocht vertrekken zonder een beetje Dioula te spreken. Dus bij deze, ook voor jullie, een kleine cursus:
* Anisogoma = Goedemorgen / Èressera (= het antwoord daarop).
* Anklé = Goedemiddag / Èrèklèna
* Antsu = Goedenavond / Èrèklèna
* Somogodo? = Hoe gaat het met je familie / Oka kènè = Ze zijn met velen (haha)
* À la kadougou Njumangè = Goedenacht / Amina = Amen
* Anitié of Initié = Dankjewel / Ifo = Sorry
MAANDAG 26 NOVEMBER 2012
De laatste keer bij SOS Village d’Enfants was, zoals gewoonlijk, heel erg interessant. Ik had Millogo gevraagd of ik een hele ochtend met hem mee mocht kijken bij de consultaties en dat was geen probleem. 43 patiënten hebben we gehad, waarbij het me opviel dat dit werk in Afrika toch echt anders is dan in Nederland. Veel dingen hebben andere oorzaken en waren in Nederland waarschijnlijk nooit voorgekomen. Dit heeft onder andere te maken met slechte hygiëne, ondervoeding en een gebrek aan kennis over medische verzorging. Millogo gaf me de hele ochtend goede uitleg en ik heb er veel van opgestoken. Onder andere dat veel pijnen bij mensen het gevolg zijn van een gebrek aan Vitamine B. Dat geloof hier een hele rol kan spelen in hoe er onderzocht en behandelt wordt. Dat ongeveer een derde van de patiënten nu malaria heeft, omdat het daarvoor het ‘perfecte’ seizoen is.
Er waren een paar patiënten die me heel erg opvielen. Zoals een vrouw van ongeveer zeventig, met een veel te hoge hartslag en te laag hartritme. Haar huid was helemaal uitgedroogd, haar ogen waren vanbinnen niet rood maar wit en overal waar Millogo zachtjes drukte deed het pijn. Deze vrouw was gewoon heel erg ondervoed. Toen haar bloed geprikt moest worden, kwam er nauwelijks iets uit haar aders. De volgende was een jongetje van acht jaar met 39,5 graad koorts. Op zich niet uitzonderlijk. Totdat ik hoorde dat hij seropositief is. Dan krijg je toch wel even een steek in je hart. Iets positievers deze ochtend was een meisje van zeventien, die na onze voorlichtingssessie van twee weken geleden naar Millogo was gekomen voor raad. Haar menstruatie was heel onregelmatig en ze wilde vragen of dat misschien gereguleerd kon worden. Dat zijn dus degenen waar je dit voor doet.
Om 12 uur was het toen tijd om afscheid te nemen, wat ik best een beetje lastig vond. Ik heb zoveel van Millogo geleerd en ik ben heel erg blij dat ik hem heb mogen ontmoeten. Hij is een erg belangrijk onderdeel geweest van mijn ervaring hier. Daar ben ik hem heel dankbaar voor.
Na mijn Franse les heb ik kledingpakketjes gemaakt voor de meiden uit de buurt. Ik ga wel wat kleding mee nemen voor de laatste twee reisweken, maar meer als de helft van de koffer ga ik nu al weggeven. Daar was deze kleding ook voor bedoelt en ik denk dat ze er heel blij mee gaan zijn!
DINSDAG 27 NOVEMBER 2012
Iedereen heeft vanochtend een trui aan, ik een hemdje. Wat een koukleumen, haha. Oké, toegegeven, omdat ik inmiddels de hoge temperaturen gewend ben, vind ik het ook wel fris ’s ochtends. En ik slaap inmiddels met een pyjamabroek en zonder ventilator. Maar een wollen trui? Nee, dat gaat me toch echt even te ver.
Eric heeft vanochtend de foto’s op m’n laptop bekeken, om een beter beeld van Nederland te krijgen. Vooral de foto’s van kerst 2010, met alle sneeuw, vond hij erg leuk. Ook moest hij heel erg lachen om de foto’s van het kerstdiner, inclusief stapavond, met de meiden in Tilburg. Oeps! Even vergeten dat die er ook tussen stonden.. hihi.
Om negen uur was ik bij Villa Rose, omdat Moctar me had gezegd dat hij rond die tijd met de Amsterdammers naar hun ambachtsschool zou gaan kijken en dat leek me erg interessant om te zien. Inmiddels heb ik echt geleerd dat tijden bij Moctar nog veel flexibeler zijn dan bij de gemiddelde Afrikaan. Om half 1 ’s middags vertrokken we pas, dus ik heb m’n andere middagplannen maar even afgezegd. In de tussentijd ben ik wel veel meer te weten gekomen over Stichting M.O.E.T. en hun projecten, dus dat was wel heel leuk!
De technische school ligt in een wijk aan de rand van de stad. Er wordt zowel theorie- als praktijkles gegeven en de tarieven zijn laag. Specialisaties zijn onder andere automechanica, lassen en houtbewerking. We hebben een beetje rondgekeken en toen een gesprek gehad met de directeur. Die vertelde ook over een jongen van 18, die eind van vorig jaar van school gestuurd is en wiens vader nu elke dag in zijn naam komt smeken hem terug op school te nemen. Deze jongen was eerst de beste uit zijn klas, maar vond in zijn buurt vrienden die een hele slechte invloed op hem hadden. Deze andere jongens wilden alleen maar rondhangen, een beetje drinken en verder niks. De 18-jarige ging daar in mee en al snel waren zijn punten dramatisch en zijn gedrag op school nog erger. Zo erg dat de leraren hem niet meer in de klas wilden hebben. Nu heeft hij echter enorm veel spijt, omdat hij zich realiseert wat voor een waardeloos leven hij tegemoet gaat met zo’n houding en zonder opleiding. Moctar heeft hem een enorme preek gegeven, terecht. Want iemand die deze kans krijgt en hem zo vergooit… Uiteindelijk is er een regeling getroffen en mag de jongen twee keer in de week op proef komen. Daarna kijken ze verder. Ik hoop van harte dat deze jongen iets van z’n leven maakt. Het zou zo zonde zijn anders… en zo ontzettend dom.
Ook hebben we met Moctar een hele discussie gehad over politiek en het zwarte beeld dat hij daarover heeft. Hij praatte heel gepassioneerd over Thomas Sankara en de verschillen met Blaise Compaore. Over hoe Afrikanen een dictator willen, omdat ze discipline nodig hebben en duidelijke regels, maar dan wel een goede. Eentje die hen en hun land, al dan niet met harde hand, de goede richting op duwt. Hij heeft ons ook verteld over zijn verdenkingen jegens grote groepen zoals de Illuminati en Framaçon, en hoe zij de wereld regeren. Hij gelooft ook heilig dat de Twin Towers de opzet van de Amerikaanse regering was en dat Frankrijk achter vele oorlogen in Afrika zit. Ik wijs deze verdenkingen zeker niet meteen van de hand, al vind ik op sommige vlakken wel dat hij ver gaat. Als ik terug ben in Nederland ga ik me hier zeker uitgebreider in verdiepen.
Voordat Ida me naar huis bracht, heb ik nog even flauwe grapjes staan maken tegenover een groep mannen die voor Villa Rose zat. Waarom ze me niet uitgenodigd hadden voor hun theekransje, etc. Later vertelde Ida me dat dat de man was naar wiens concert we morgen gaan.. Vieux Farka Touré. Eén van de bekendste West-Afrikaanse zangers van dit moment, blijkbaar. Oeps! Misschien niet zo heel handig, De Looijer. Ida lag helemaal dubbel.
WOENSDAG 28 NOVEMBER 2012
Mijn vermoeden bleek waren: deze heel week zijn er geen kinderen op de scholen waar ik normaal werk. Niet bij Esperance, niet bij Trottoir. Dit betekent dus dat ik geen afscheid meer kan nemen van ‘mijn’ leerlingen, wat ik echt enorm triest vind. Heb wel even moeten slikken toen ik daar achter kwam…
Allemaal dankzij de verkiezingen. De minister heeft opgedragen dat de kinderen van dinsdag tot en met de volgende maandag niet naar school gaan. Dit om leraren de mogelijkheid te bieden om campagne te voeren en zodat nu alvast de stemlokalen opgebouwd kunnen worden. In Nederland zou dit natuurlijk echt van de zotten zijn, met onze 1040-urennorm, maar hier is de verkiezingscampagne het allerbelangrijkste op dit moment.
Dus heb ik toen besloten wat andere dingen te gaan doen. Foto’s afdrukken als verrassing voor Fatou en Eric, een ijsje eten bij ‘Le Bonne Yaourt’ en een bezoekje aan het kunstmuseum ‘Sogossira Sanon’. Vooraan bevond zich de tentoonstelling van prijswinnaars van ‘La Semaine National de Culture’. Enorme mooie schilderijen, handwerken en brons werken. Met name van die laatsten was ik erg onder de indruk. De precisie van het werk en de gedachtes erachter waren enorm goed. Wie denkt dat de Afrikaanse kunstsector niks voorstelt of alleen op commercie is gericht, heeft het helemaal mis. Deze werken zijn stuk voor stuk afkomstig van hele talentvolle mensen.
Het tweede gedeelte was het zaaltje met traditionele maskers. Elke etnische groep heeft zijn eigen maskers, die elk weer een aparte functie hebben. Eigenlijk mocht ik geen foto’s maken, maar dat heb ik stiekem toch gedaan. Buiten het gebouwen stonden ook nog een traditioneel Babolees huis en een Peul-hutje, wat toebehoorde aan deze nomadengroep.
Het concert van Vieux Farka Touré 's avonds was enorm leuk! Ik ben met Justus, Zoë en Constant gegaan. De rest zagen we daar. Allereest kwamen we daar aan met een jeep, wat natuurlijk al ongebruikelijk is in Nederland. Vieux Farka is de zoon van een grammy-award winnende blues artiest uit Mali. Ondanks dat hij natuurlijk niet kan tippen aan zijn vader Ali, vond ik de muziek heel gaaf; traditionele instrumenten gemixt met elektrische gitaren. Op een gegeven moment begon zelfs iedereen te dansen. Heel erg leuk. Naderhand zijn we nog de lekkerste kip van dde stad gaan eten bij ‘Foyer Onatel’ en hebben we nog wat gedronken en gedanst in een ‘maquis, in wat Marie de hoerenbuurt noemt haha. Geen hoer gezien overigens, maar ik ben ook erg naïef wat dat betreft.
DONDERDAG 29 NOVEMBER 2012
Na drie uurtjes slaap ging ik vanochtend op weg naar m’n allerlaatste Franse les. Nog even uitleg van de ‘subjonctif passé’ en de laatste vragen beantwoorden. Afrekenen en toen was ook dit onderdeel van m’n verblijf klaar. Bouba vind dat ik erg vooruitgegaan ben en daar ben ik het zeker mee eens. Er is echter nog veel werk aan de winkel, want de tijd is te kort geweest om het allemaal echt in m’n systeem te krijgen. Dus als er iemand thuis Frans met me wil spreken, houd ik me aanbevolen!
Bouba bleek trouwens een oude bekende van Moctar te zijn geweest. Aan het begin van dit millenium zaten ze samen in een politieke partij. Ze hebben er veel werk voor geleverd, maar toen bleek dat de voorzitter van de partij niet helemaal sjofel was, zijn ze allebei gestopt. Ook omdat het hen heel erg moeilijk werd gemaakt door de CDP, van Blaise Compaore. De ULD werd namelijk binnen een jaar al heel sterk in Bobo, wat een te grote bedreiging vormde. Bijvoorbeeld, omdat de vergaderingen bij Moctar thuis werden gehouden, werd zijn elektriciteit voor maanden achter elkaar afgesneden. En zo waren er meer dingen.
Hierna had ik samen met Katrien, het Belgische meisje waarmee ik naar Nazinga ga, een afspraak met onze gids. Na het programma besproken te hebben, begonnen de onderhandelingen. Volgens mij zit het in m’n bloed, want ik heb bijna een derde van de prijs afgekregen. Later hoorde ik van Marie dat Katrien onder de indruk van me was geweest. Gelukkig, want ik was eigenlijk bang dat ik haar een beetje bang had gemaakt met mijn Nederlandse directheid haha. Ik vind het wel altijd vervelend om te doen, want het geeft het begin van je reis zo’n vervelende smaak, maja.
Na familiefoto’s te hebben gekeken, wat uitgezocht te hebben voor de komende weken en een groot tukkie te hebben gedaan, ben ik naar de couturier gegaan. Mooi mooi mooi! Ik ben zo blij met m’n nieuwe kleren. Hij heeft het mooi gemaakt en de stoffen die ik gekozen heb, zijn niet zó schreeuwerig dat ik ze niet in Nederland aan kan.
’s Avonds heb ik er dan ook meteen eentje aangedaan. Constant had me uitgenodigd om samen met hen te eten en uit te gaan voor zijn verjaardag. Om acht uur was ik dan ook daar, maar zij bleken nog veel last-minute afspraken en werk te hebben. Heel begrijpelijk. We aten daardoor pas om half twaalf en tot die tijd kwam elke tien minuten één van hen zich excuseren tegenover mij. Heel schattig, maar totaal onnodig. Zij zijn hier zo’n korte tijd, dus ze moeten de tijd goed benutten. Daar heb ik alle begrip voor.
Het eten smaakte wel fantastisch! Franca, de vrouw van Moctar, heeft Umar, een van de werknemers, leren koken. En dat is goed gelukt! Na het eten zijn we niet meteen gaan dansen. Het plan ontstond om, om 1 uur ’s nachts, de katoenfabriek van Moctar te bezoeken voor een rondleiding. Het was heel interessant en indrukwekkend om te zien. Wat een groot pand! En wat doet Moctar toch veel dingen.. geen wonder dat hij meestal maar drie uur per nacht slaapt. Wat ook heel mooi was om te horen, was dat Moctar zoveel mogelijk mensen aan het werk wil krijgen. Dus niet per sé grote vrachtwagens en veel machines, ook al levert dat veel geld op, maar veel menselijke arbeidskracht om te situatie voor de mensen in zijn stad een beetje te verbeteren.
Inmiddels begon menigeen een beetje in slaap te vallen, dus zijn we snel de airconditioning van Club Ibiza ingegaan. Na wat whisky, kletsen en dansen ben ik later moe maar voldaan in slaap gevallen.
VRIJDAG 30 NOVEMBER 2012
Een beetje brak van de avond ervoor en met veel te weinig slaap, heb ik vandaag in het RAN-hotel aan het zwembad gelegen. Precies wat ik nodig had! Heerlijk slapen in de zon, badderen in het ijskoude water en genieten van de zon. Wat zal dat tegenvallen als ik terug in Nederland ben.. In Ouagadougou is het dan zo’n 35 graden en in Nederland met een beetje pech vijf graden onder nul. Ik weet niet of ik zo’n groot verschil wel aankan hoor.
Toen ik nog even snel m’n mail ging checken, ontmoette ik een Canadese man. Hij was heel erg aardig en toen ik hem vertelde over ons plan om naar Nazinga te gaan, wilde hij heel graag mee. Fijn! Scheelt weer in de kosten en het is altijd gezellig een extra reispartner te hebben.
Eenmaal thuis waren de vrouwen druk bezig met de voorbereidingen voor Amira’s verjaardag. Een enorme pan spaghetti stond op het stoofje en er werden heel veel kilo’s groente gesneden. Fao en ik werden op pad gestuurd om melk te halen. ‘En route’ hebben we onze eigen filmmuziek gemaakt bij, wat ontzettend leuk was. In het begin was Fao een beetje stug tegenover me, maar inmiddels hebben we zoveel lol samen. Ik ga haar ook echt heel erg missen. Toen ik dat tegen haar zei klampte ze zich even heel erg aan me vast.
Onze tweede klus was het ophalen van Fao’s nieuwe shirtje. Van alle kleding die ik had laten maken, was wat mooie stof overgebleven. Dit heb ik aan Fao gegeven en samen hebben we een model uitgezocht. Ze wilde dit graag aan vanavond, maar helaas was de couturier nog niet klaar. Ik heb hem echt moeten pushen het af te maken, want hij nam heerlijk z’n tijd. Een beetje te laat kwamen we daardoor aan op de verjaardag. Dit was overigens geen heel groot feest. Alleen de familie van Eric was er en wat vrienden. De familie van Fatou was er niet, waarom weet ik eigenlijk niet. We aten wat, dronken een biertje en toen ging iedereen weer naar huis. Wat wel erg leuk was, was dat ik enorm veel complimenten kreeg over m’n kleding. Het werd erg op prijs gesteld dat ik traditionele Afrikaanse kleding droeg en ik moet zeggen dat ik zelf ook erg tevreden was over m’n look, haha.
Ikzelf ben daarna nog wat gaan drinken met Siaka. Niet in een discotheek of ‘maquis’, maar op de grote parkeerplaats van het stadion. Daar waren, wijdverspreid, allerlei tafeltjes en stoeltjes uitgestald. En dat was het. Sfeerverlichting, achtergrondmuziek.. daar doen ze allemaal niet aan, maar ik moet zeggen dat het door de ultieme simpliciteit eigenlijk wel leuk was. We hebben veel gepraat over zijn leven in de Verenigde Staten. Erg interessant om een echt ‘inside’ beeld te krijgen van een Afrikaan die het grote geld is gaan zoeken in het Westen. Hem is het gelukt, omdat hij enorm veel geluk heeft gehad op bepaalde momenten. Toch mist hij Burkina Faso vaak heel erg. Hij kan niet langer dan een jaar wegblijven en het liefst zou hij terugkomen. Echter, zijn dochter van tien is een echte Amerikaanse, dus zolang zij jong is wel hij niet terugverhuizen.
ZATERDAG 01 DECEMBER 2012
Wow, het is december. Wat gek! Over twee weken vlieg ik naar huis.. en het is al bijna Kerstmis, haha. Momenteel vliegt de tijd echt enorm. Ongelooflijk.
Vanmorgen heb ik met Marie afgesproken om even foto’s uit te wisselen en om haar te betalen voor het verblijf. Dat laatste was nog een hele klus, want bijna elke bank kom me geen 300.000 CFA (ongeveer 500 euro) uitbetalen. Gelukkig lukte het uiteindelijk wel, dus dat is geregeld!
Daarna heb ik een paar uur (ja jongens, dat heb ik er voor over hè..) aan m’n reisdagboek gewerkt en om vier uur ben ik richting Herma en Karst gegaan. Daar vond namelijk het Sinterklaasfeest plaats! Ik was net op tijd, want al snel zagen we in de verte een Sinterklaas en Zwarte Piet aankomen op een ezelskar. Wij allemaal zwaaien, waardoor een taxi dacht dat hij ineens een heleboel klanten had gevonden.. helaas. Eenmaal binnen heeft Sinterklaas natuurlijk voorgelezen uit het grote boek en de cadeautjes uitgedeeld. Heel leuk om met zo’n fijne groep mensen liedjes te zingen, lekker te eten en gezellig samen te zijn. Ik ben heel blij dat ik ze heb leren kennen, want van elk van hen heb ik een heleboel geleerd. Ze hebben stuk voor stuk een heel mooi karakter en een sterk doel in hun leven. Deze mensen gaan het wel maken hier in West-Afrika, dat weet ik zeker.
-----------------------------------------------------------------------------------------
Zo. Vandaag is de dag van het echte grote afscheid nemen. De allerlaatste dag in Bobo. Toen ik wakker werd regende het heel hard, wat ontzettend ongebruikelijk is voor deze tijd van het jaar. ‘De engeltjes huilen’, denk ik. Over twee weken ben ik thuis. Het voelt heel raar en verdrietig, maar ik ben ook wel blij. Deze ervaring was fantastisch en de komende twee weken worden ook nog heel leuk, maar het is ook fijn om weer langzaamaan naar huis te gaan. Het voelt niet altijd goed om op afstand te zijn. Zeker niet bijvoorbeeld nu opa zo achteruit gaat en ik hem nog niet eens heb kunnen bezoeken. Dat is moeilijk. Je doet wat je kan, maar het voelt soms toch alsof dat te weinig is. Daarnaast is het natuurlijk ook heel leuk om weer tijd door te kunnen brengen met je lieve familie en fantastische vrienden. Dus, zet de wijntjes maar vast koud! Tot heel snel. Kan niet wachten jullie allemaal weer te zien.
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
